Қазақстан табиғи газды пайдалану және тұтыну бойынша топ-50 елдің қатарына кіреді
Биылғы жылдың басына қарай ҚР-дағы көшелердегі газ желісінің ұзындығы 34,8 мың шақырымды құрады, бұл бір жыл бұрынғыдан 6,6% артық.
Астана. 12 қазан. KAZAKHSTAN TODAY - Биылғы жылдың басына қарай ҚР-дағы көшелердегі газ желісінің ұзындығы 34,8 мың шақырымды құрады, бұл бір жыл бұрынғыдан 6,6% артық. Жыл ішінде 2,3 мың шақырым желі қосылып, 13,9 шақырымы істен шығып қалды.
74,1 шақырым желі жөндеуді қажет етеді, 2021 жылы 103 шақырымы жөнделді, деп хабарлайды ranking.kz.
2010–2021 жылдар аралығында мемлекеттік бюджет есебінен 1,3 мыңнан астам газдандыру жобасы жүзеге асырылды, өңірлерде 18 мың шақырымнан астам газ тарату желілері салынды. Атап айтқанда, 2019 жылдың желтоқсан айында Қызылорда - Астана бағыты бойынша ұзындығы 1,06 мың шақырым "Сарыарқа" газ құбырының құрылысы аяқталып, бірінші кезегі бітіп, пайдалануға берілді.
ҚР газ саласын дамытудың 2022-2026 жылдарға арналған кешенді жоспарына сәйкес, 2022 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша, ел тұрғындарын газдандыру деңгейі 53,1%-ға жетіп, 9,8 млн адам көгілдір отынға қосылды. Газдандыру деңгейінің өсуін және жаңа тұтынушылардың қосылуын ескере отырып, 2010–2021 жылдары ішкі нарықта газды тұтыну көлемі 106%, яғни 9 млрд-тан 18,6 млрд куб метрге дейін өсті.
Еске сала кетейік, елімізде 2015–2030 жылдарға арналған ҚР газдандырудың бас схемасы жүзеге асырылуда. Биылғы жылдың соңына дейін схема жаңартылады деп күтілуде.
Index Mundi аналитикалық деректеріне сәйкес, 2020 жылы қарастырылған 213 елдің ішінде тек 144 ел табиғи газды пайдаланған. Оның ішінде Қазақстан тұтынылған газдың жалпы көлемі бойынша (жылына 15,4 млрд куб метр) 43-орында және жан басына шаққандағы тұтынылатын газ көлемі бойынша (жылына 805,1 куб метр) 41-орында болды. Қазақстанда жан басына шаққандағы тұтыну көлемі Армения, Молдова, Украина (бірқатар себептерге байланысты ТМД-да даулы мәртебеге ие), Қырғызстан және Тәжікстан сияқты ТМД елдерінің көрсеткішінен жоғары.
Сондай-ақ, Қазақстандағы газ бағасы мен сектордағы тарифтер мен жалақының ара қатынасы Еуропаның елдері ішіндегі ең қолайлы екенін еске сала кетейік.
ҚР-да қолданыстағы тарату желілеріне барынша көп халықты қосу өте өзекті мәселе. Қазақстанның көрсеткіштері айтарлықтай оптимистік, бірақ әлі де жақсартуға болады.
ҚР-да тұтынушыларды газға қосу процесін жеңілдету және жеделдету шаралары жүргізілуде. Табиғи монополияларды реттеу комитеті (ҚР ҰЭМ ТМРК) газға қосылуға техникалық шарттарды алу кезінде талап етілетін құжаттар тізбесін айтарлықтай қысқарту мақсатында бірқатар нормативтік-құқықтық актілерге өзгерістер енгізді. Бұрын талап етілетін сегіз құжатқа қарағанда, енді мұндай бес құжат қажет болады.
Ақпарат көзі: forbes.kz
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
тақырып бойынша жаңалықтар
"Қазатомөнеркәсіп" словакиялық атом электр станцияларына уран жеткізуге ниетті
Қазатомөнеркәсіп" ұлттық атом компаниясы" АҚ (Қазатомөнеркәсіп) және Словакиядағы ең ірі электр энергиясын өндіруші Slovenské elektrárne a.s. (SEAS) компаниясы атом энергетикасы саласында ұзақмерзімді ынтымақтастықты дамытуға екіжақты қызығушылықты білдіретін өзара түсіністік туралы меморандумға қол қойды, деп хабарлайды компанияның баспасөз қызметінен.
SEAS Словакияда өндірілетін жалпы электр энергиясының 70%-дан астамын қамтамасыз етеді. Компания екі атом электр станциясын - "Богунице" және "Моховце" АЭС-терін басқарады, онда бес ВВЭР-440 реакторы жұмыс істейді. SEAS-тың бақылаушы акционері (66%) - Slovak Power Holding компаниясы, ал қалған 34% үлесі мемлекетке тиесілі.
Меморандум тараптардың табиғи уран концентратын жеткізуді жолға қоюына, сондай-ақ осы елдің АЭС-тері үшін уран диоксидін (UO₂) жеткізу мүмкіндігін қарастыруға және болашақтағы ықтимал әріптестік бағыттарын анықтауға ниетті екенін білдіреді. Бұл Қазатомөнеркәсіп пен SEAS арасындағы алғашқы ресми құжат және ынтымақтастықтың жаңа кезеңін білдіреді.
Аталған меморандумға қол қою арқылы біз еуропалық әріптестерімізбен ынтымақтастықты нығайту жолында маңызды қадам жасап отырмыз. Словакия үшін тұрақты энергия көзімен қамтамасыз етуде атом энергетикасының алар орны ерекше. Бұл келісім біздің компанияларымыз арасында берік әрі өзара тиімді қарым-қатынас орнатуға негіз болады деп сенеміз", - деді Қазатомөнеркәсіптің басқарма төрағасы Мейіржан Юсупов.
Өз кезегінде, SEAS бас директоры және директорлар кеңесінің төрағасы Бранислав Стричек ядролық отын жеткізілімдерін әртараптандырудың стратегиялық маңыздылығын атап өтіп, табиғи уранның әлемдегі ең ірі өндірушісі Қазатомөнеркәсіппен ұзақмерзімді ынтымақтастықтың болашағына сенім білдірді.
Меморандум Қазатомөнеркәсіп үшін еуропаның жетекші энергетикалық компанияларымен ынтымақтастықты күшейту жолындағы кезекті қадам болып табылады. Бұл атом холдингінің халықаралық әріптестікті дамытуға, еуропалық нарықтағы үлесін арттыруға және өңірде тұрақты атом энергетикасын қалыптастыруға ұмтылысын растайды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Медициналық сақтандыру реформасы: Тоқаев заңға қол қойды
Мемлекет басшысы "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру және медициналық қызметтер көрсету мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды, деп хабарлайды Ақорданың баспасөз қызметінен.
Заңның мәтіні баспасөзде жарияланады", - делінген хабарламада.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Қазақстан гипсокартонды үшінші елдерден әкелуге тыйым салды
ҚР өнеркәсіп және құрылыс министрінің 8 шілдедегі бұйрығымен гипсокартон әкелуге тыйым салынады.
Үшінші елдерден Қазақстан Республикасының аумағына көліктің барлық түрлерімен үш ай мерзімге гипсокартон әкелуге тыйым салу енгізілсін", - делінген құжатта.
Бұйрық әлі күшіне енген жоқ.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 16,5% деңгейінде сақтап қалды
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Ақша-кредит саясаты комитеті базалық мөлшерлемені +/- 1 п.т. дәлізімен жылдық 16,5% деңгейінде белгілеу туралы шешім қабылдады, деп хабарлайды ҚР Ұлттық банкінің баспасөз қызметінен.
Жылдық инфляция маусымда 11,8% болды. Барлық компонент бойынша бағада өсім байқалады. Тарифтік реформаларды іске асыру аясында реттелетін қызметтердің, сол сияқты нарықтық қызметтердің қымбаттауы есебінен қызмет секторы (16,1%) бұрынғыша баға өсіміне себеп болып отыр. Сонымен қатар импорттық тауарлар мен ауылшаруашылық өнімдерінің негізгі түрлері қымбаттауына байланысты азық-түлік инфляциясы (10,6%) да айтарлықтай үлес қосты.
Инфляцияның айлық динамикасы 0,8%-ға дейін баяулады. Инфляцияның орнықты бөлігіндегі көрсеткіштер біршама өсті: базалық инфляция - 0,9%, маусымдық факторларды ескермегендегі инфляция 1,0% болды. Бұл тарифтік реформалардың жалғасуы, фискалдық ынталандыру және жеке кредиттеудің жоғары өсу қарқыны қолдап отырған орнықты тұтынушылық сұраныс аясында инфляциялық қысым сақталғанын көрсетеді.
Алдағы 12 айға халықтың инфляциялық күтулері төмендеді, бірақ олар әлі де жоғары және құбылмалы. Сауалнамада белгісіздік сақталуда. Нарықтағы кәсіби қатысушылардың инфляция бойынша биылға күтулері 10,7%-дан 11%-ға дейін өзгерді.
Негізгі сауда-серіктесіміз Ресейде инфляцияның баяулауына байланысты сыртқы инфляциялық қысым біршама әлсіреді. Азық-түліктің (дәнді дақылдарды есепке алмағанда) әлемдік бағасы жоғары болып қалып отыр. Дамыған экономикаларда инфляция жыл басынан бері төмендеп келеді, алайда, орталық банктер белгісіздік күшейіп келе жатқанын айтады. Осыған байланысты жетекші орталық банктер өз саясатында сақ және ұстамды. ЕОБ экономикалық белсенділікті қолдау үшін мөлшерлемелерді төмендету үрдісін тоқтатқан жоқ. Алайда, баға қысымына тәуекел артқанын атап өтті. Ал ФРЖ сауда және фискалдық саясаттағы өзгерістерге байланысты белгісіздік жағдайында мөлшерлемелерді төмендетуді тоқтатты. Инфляцияның баяулауына байланысты Ресей Банкі маусым айында негізгі мөлшерлемені 20%-ға дейін төмендетіп, 2026 жылы инфляцияны нысанаға қайтару үшін қажет ақша-кредит шарттарының қатаңдығын қамтамасыз ететінін атап өтті.
Сонымен бірге, сыртқы секторда қаржы және шикізат нарықтарында жоғары құбылмалылық бар. Бұл сауда келіспеушіліктері мен геосаяси шиеленіске, оның ішінде Таяу Шығыстағы жағдайға байланысты орын алып отыр. Бұл жағдайда мұнай бағасы оптимистік сценарий деңгейіне жақын қалыптасып келеді.
2025 жылғы қаңтар-мамыр айларында экономикадағы өсім 6%-ды көрсетті. Жоғары өсу қарқыны көлік саласында (23,1%), құрылыста (15,4%), саудада (7,8%) байқалады, сонымен қатар тау-кен (7,8%) және өңдеу (6%) өнеркәсібінде іскерлік белсенділік артып келеді.
Тауарлар мен қызметтерге ішкі сұраныс жоғары. Оған тұтынушылық кредиттеудің жоғары қарқыны да ықпал етеді (мамыр айында ж/ж 32,4%). Бөліп төлеу құралының сұраныста бар екені, белсенді маркетингтік акциялар, кредит алудың оңайлығы және орнықты жоғары инфляциялық күтулер секілді сұранысты қолдайтын бірқатар фактор да сақталып отыр. Жеке инвестициялар, сол сияқты бюджет қаражаты есебінен инвестициялық белсенділік үздіксіз қарқын алып келеді (қаңтар-мамыр айларында - 18,2%).
Проинфляциялық тәуекелдер негізінен ішкі факторлар есебінен қалыптасады және фискалдық ынталандыру, белсенді тұтынушылық кредиттеу мен жоғары инфляциялық күтулер аясында орнықты ішкі сұранысқа негізделген, сондай-ақ тарифтік және салық реформаларын іске асыруға және олардың жанама әсеріне байланысты. Сыртқы тәуекелдер әлемдік саудадағы белгісіздік пен геосаяси шиеленістің өсуі аясында сақталып отыр. Бұл қаржы, тауар және шикізат нарықтарындағы құбылмалылықтың өсуіне байланысты.
Сонымен бірге, ішкі ортада базалық мөлшерлеменің дезинфляциялық әсері іске асырылып жатқан алтын-валюта операцияларын "айналау" шаралары, минималды резервтік талаптарды (МРТ) қайта қарау және тұтынушылық кредиттеуді төмендетуге бағытталған макропруденциялық шектеулерді енгізу есебінен күшейетін болады. Үкімет жариялаған коммуналдық қызмет тарифтерінің өсу қарқыны мен мерзімін қайта қарастыру қосымша оң әсерін беріп, ақылы қызметтер бағасының өсуін реттеуге мүмкіндік береді.
Үкіметпен арадағы үйлестіру шараларын күшейту инфляциялық қысымды төмендетуде ерекше рөл атқарады. Бұл ең алдымен фискалдық шоғырландыруды және макроэкономикалық балансты нығайтуға бағытталған бірлескен шараларды іске асырумен байланысты.
Қазіргі жағдайда ұстамды қатаң ақша-кредит саясаты Ұлттық Банктің қосымша шараларымен бірге инфляцияның өсуін тежейтін болады. Жеке кредиттеу нарығын "салқындату" бойынша қабылданып жатқан микро және макропруденциялық шаралардың әсері біртіндеп күшейеді деп күтілуде.
Инфляциялық факторлардың қалыптасқан балансы, оның қазіргі қарқынды динамикасы, проинфляциялық үрдістер мен сыртқы ортадағы белгісіздік базалық мөлшерлемені қазіргідей деңгейде 2025 жылдың соңына дейін сақтау ықтималдығына айтарлықтай себеп болып отыр. Сонымен бірге, Ақша-кредит саясаты комитеті қажет болған жағдайда базалық мөлшерлемені көтеру мүмкіндігін де жоққа шығармайды.
Базалық мөлшерлеме бойынша келесі шешім болжамды раундтың нәтижелеріне негізделетін болады, оның аясында макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамдары да жаңартылады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Қазақстанда айналымға 257,5 млрд цифрлық теңге шығарылды
Премьер-министр Олжас Бектенов цифрлық теңгенің көмегімен ақшаны таңбалауға және қадағалауға байланысты пилоттық жобаларды жүзеге асыру жөнінде жиын өткізді, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.
Бұл Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауында атап өткен қаржы жүйесін цифрлық трансформациялау және мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыру үшін озық технологияларды енгізу бөлігіндегі міндеттерге сәйкес келеді.
Жиында мемлекеттік жұмсау үдерістеріне ұлттық цифрлық валютаны енгізудің барысы қаралды.
Талқылауға сондай-ақ Премьер-министрдің орынбасары - ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин, цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова, қаржы министрі Мәди Тәкиев және бейне конференция байланысы арқылы ішкі істер министрі Ержан Сәденов, мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы Дархан Жазықбай қатысты.
Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов бүгінгі таңда айналымға 257,5 млрд цифрлық теңге шығарылғанын хабарлады. Платформа қазір тәжірибелік-өнеркәсіптік пайдалану кезеңінде, алдағы желтоқсан айында оны толыққанды іске қосу жоспарланып отыр.
Ұлттық банктің цифрлық трансформациялау жетекшісі Бинұр Жаленов баяндағандай, цифрлық теңге бүгінде оннан астам бағыт бойынша сыналған. Атап айтқанда, цифрлық ҚҚС салықты қайтару мерзімін 75-тен 5 жұмыс күніне дейін қысқартуға мүмкіндік туды. Жолдарды жөндеуге арналған қаражатты таңбалау "Павлодар - Атырау" және "Мұқыр - Құлсары" жобаларында сыналды. Сондай-ақ "Достық - Мойынты" темір жолының және "Талдықорған - Үшарал" газ құбыры учаскесінің құрылысын қоса алғанда, Ұлттық қордан қаржыландырылатын жобаларға бөлінген қаржының мақсатты жұмсалуын бақылау үшін де пайдаланылуда. Алдағы уақытта "Бейнеу - Бозой - Шымкент" газ құбырын, газ бөлу кешені және "Бақты - Аягөз" теміржол учаскесі сияқты жобаларды жүзеге асыру жоспарда тұр. Бұдан басқа, "Ауыл аманаты" шағын несиелеу бағдарламасы аясында қаражатты уақытша бұғаттау тетігі сынақтан сәтті өтті.
Цифрлық теңгені енгізу, сондай-ақ жылжымайтын мүлік пен автокөлікке қатысты мәмілелер жасау, мектептегі тамақтану, қымбат тауарларды сатып алу, агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік несиелеу құралдары сияқты басқа да бағыттарда пысықталып жатыр.
Жиында сондай-ақ нормативтік-құқықтық базаны жетілдіруге де назар аударылды. Бүгінгі таңда "Төлемдер және төлем жүйелері туралы" Заңға, цифрлық шот ұғымын және басқа да ілеспе нормаларды енгізуді қоса алғанда, бірқатар түзетулер дайындалған.
Премьер-министр цифрлық теңгенің негізгі артықшылықтарын атап өтті. Олар - бағдарламалауға және таңбалауға икемдігі. Бұл қаражаттың қозғалысын қадағалауға және мақсатсыз пайдаланудың алдын алуға мүмкіндік береді.
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, цифрлық теңгенің көмегімен ақшаны таңбалау және қадағалау бойынша пилоттық жобалар кезең-кезеңімен жүзеге асырылуда. Цифрлық теңге бюджет қаражатын мақсатты пайдалануда толық ашықтықты және жүйелі бақылауды қамтамасыз етеді. Ақшаны таңбалауды кеңейтуді тиімді жүзеге асыру үшін ақпараттық жүйелердің "Цифрлық теңге" платформасымен уақтылы интеграциялануын қамтамасыз ету қажет. Сондай-ақ тиісті нормативтік құқықтық базаны пысықтау талап етіледі. "Боялған ақша" тетігін енгізу сапалы және толық көлемде жүзеге асырылуы тиіс. Жақын арада Ұлттық қор мен бюджет есебінен қаржыландырылатын кемінде жүз ірі жобаны "цифрлық теңге" форматына ауыстыруды тапсырамын", - деп атап өтті Олжас Бектенов.
Жиын қорытындысы бойынша Премьер-министр мемлекеттік органдарға Ұлттық банкпен және мүдделі ұйымдармен бірлесіп, экономиканың жекелеген секторларына цифрлық теңгені кең көлемде жедел интеграциялау жөніндегі Жол картасын әзірлеуді тапсырды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.