19.07.2022, 16:02 7636

Электр энергетикасы саласындағы қолданыстағы тәсілдер энергия қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін тиісті нәтиже бермейді - Энергетика министрлігі

Энергетика министрлігі "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жылу энергетикасы және электр энергетикасы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Заң жобасы тұжырымдамасының жобасын әзірледі.

НҰР-СҰЛТАН. 19 ШІЛДЕ - Энергетика министрлігі "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жылу энергетикасы және электр энергетикасы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Заң жобасы тұжырымдамасының жобасын әзірледі. Құжат "Ашық НҚА" сайтында жария талқылау үшін жарияланды, деп хабарлайды KAZAKHSTAN TODAY Ашық НҚА сайтына сілтеме жасап.

Соңғы жылдары азаматтық құрылыстың жоғары қарқыны орын алып отыр, одан кейін жылу қуаттары мен желілерін дамытуға уақыт жоқ. Тиісінше, салада қалыптасқан проблемаларды шешу және энергетиканы озыңқы дамыту жөніндегі міндеттерге қол жеткізу үшін қазіргі заманғы және тиімді нормативтік-құқықтық базаны қалыптастыру қажет.

Өз кезегінде, электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік бақылауға байланысты мәселелерді реттеу бойынша қолданыстағы тәсілдер елдің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажетті тиісті нәтиже бермейді", - делінген құжатта.

Осыған байланысты Қазақстан Республикасы электр энергетикасы кешенінің қауіпсіз, сенімді және тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі органның функцияларын күшейту қажет.

Жоғарыда аталған проблемалардан басқа, соңғы жылдары Қазақстан Республикасының электр энергиясы нарығы субъектілерінің елеулі ауытқуларға әкеп соқтыратын ауытқу көлемінің ұлғаюымен байланысты Қазақстан Республикасының энергетикалық қауіпсіздігі үшін тәуекелдер айтарлықтай өсті. Ресей Федерациясының энергетикалық жүйесімен шекарадағы электр энергиясы ағындарының нақты теңгерімінің жоспарлы мәндерден Қазақстан Республикасының энергетикалық жүйесінің параллель жұмыс істеуіне ресейлік энергетикалық жүйе тарапынан наразылық тууда", - деп хабарлайды Энергетика министрлігі.

Осы ауытқулардың негізгі себептерінің бірі жасалатын теңгерімсіздіктер (электр энергиясын өндірудің-тұтынудың сағаттық нақты көлемінің сағаттық жоспарлы мәндерден ауытқуы) үшін қаржылық жауапкершіліктің және осы субъектілердің электр энергиясын өндіру-тұтыну кестесін оңтайлы жоспарлауға мүдделі еместігіне және ауытқуларды жабуға қатысуына алып келетін нарық субъектілерінде теңгерімдеуге экономикалық ынталандырудың болмауы болып табылады.

Қазіргі уақытта электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы (ЭТН) теңгерімсіздіктер үшін нақты ақшалай өзара есеп айырысу рәсімінсіз имитация режимінде жұмыс істейді. Бұл режим шамамен 13 жылға бойы жалғасуда, және жұмыс істеуі барысында көздеген мақсаттарына жетті. Теңгерімдеуші нарық жұмысының имитациялық режимінің мақсаты нарыққа қатысушылардың теңгерімдеуші нарық операторымен өзара іс-қимыл тетігін пысықтау, ҚР БЭЖ-де электр энергиясын өндіру-тұтыну теңгерімсіздіктерінің нақты шамаларын анықтау, қуат резервтеріне қажеттілікті нақтылау, теңгерімдеуші электр энергиясына баға диапазондарын айқындау болып табылады.

Осыған байланысты, электр энергетикасы жүйесінің тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін нақты уақыт режимінде (қаржылық есеп айырысулармен) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығын мүмкіндігінше қысқа мерзімде енгізуді қамтамасыз ету талап етіледі, бұл электр энергетикасы туралы заңнамада тиісті өзгерістер енгізуді талап етеді", - деп атап өтті құжат авторлары.

Сонымен қатар, электр энергиясы нарығындағы тағы бір проблемалық мәселе электр энергиясын сатып алу-сатуды жүзеге асырудың қолданыстағы тетігі болып табылады.

Бүгінгі таңда Энергетика министрлігі 2-ден 17 теңгеге дейін өзгеретін энергия өндіруші ұйымдарға шекті тарифтерді бекітеді. Бірқатар энергия өндіруші ұйымдар (ЭӨҰ) тұтынушылардың өздерінің үлестес энергиямен жабдықтаушы ұйымдары (ЭЖҰ) арқылы арзан электр энергиясына қол жеткізуін шектейді, сол арқылы электр энергиясын сатып алуды сатудың айырмасы есебінен халық пен ШОБ үшін үстеме пайда алуды және түпкілікті тарифтің өсуін білдіреді. Бұл ретте ЭЖҰ-ның алатын пайдасы саланы дамытуға бағытталмайды", - делінген құжатта.

Сонымен қатар, қазіргі уақытта елде электр энергиясының бағасы базалық тауар ретінде өңірлер арасында өте ерекшеленеді, бұл өз кезегінде халық пен бизнес үшін тең емес жағдайлар жасайды.

Тұтынушылардың күнделікті жүктеме кестесін қанағаттандыру мәселесін жүйелі түрде шешу қажет - тұтынушылардың "жоспарланған" теңгерімсіздігін жою (қазір станциялар тек біркелкі кестені қабылдайды, іс жүзінде үлкен ауытқулар бар, нәтижесінде Ресеймен шекарада ауытқу бар).

Сонымен қатар, электр энергиясының тапшылығы кезінде ресейлік электр энергиясын сатып алу қажеттілігі туындады. Алайда, импорттық электр энергиясының қымбаттығына байланысты біздің нарықтың субъектілері оны сатып алуға мүдделі емес", - дейді жоба авторлары.

Аталған проблемаларды реттеу және шешу мақсатында ЖЭК нарығы мен электр қуаты нарығындағы бірыңғай сатып алушының үлгісі бойынша Электр энергиясы нарығындағы бірыңғай сатып алушының моделін қабылдау ұсынылады.

Заң жобасының қабылдануына байланысты жылу энергетикасы саласын реттеу үшін кешенді заңнамалық база қалыптастыру, Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі органның функцияларын күшейту, саланы мемлекеттік реттеудің тиімділігін арттыру, саланы азаматтық құрылыс қарқынына сәйкес қарқынмен табысты дамыту үшін шаралар кешенін енгізу, тұтынушылар, мемлекет және шаруашылық жүргізуші субъектілер мүдделерінің теңгерімін ескере отырып, инвестициялар тарту, электр энергетикасының сенімділігі мен тиімділігін арттыру көзделеді. жылумен жабдықтау және электрмен жабдықтау қауіпсіздігі, жылу энергиясын өндіру, беру, жабдықтау және тұтыну кезінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуді арттыру, жылу энергетикасында жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды арттыру, шектес мемлекеттермен сағаттық теңгерімсіздікті төмендету және Қазақстан Республикасының энергетикалық қауіпсіздігін арттыру, нарық субъектілерінің өз өндірісін-электр энергиясын тұтынуды жоспарлауын жақсарту, нарық субъектілері, оның ішінде тұтынушылар үшін тиімді экономикалық ынталандырулар жасау, Қазақстанның біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі теңгерімсіздікті жабу және жүйенің тәуліктік кестесін теңестіру, жаңа маневрлік электр станцияларын енгізу кезінде электр энергиясының соңғы тұтынушыларына қаржылық жүктемені оңтайландыру (төмендету), жаңа маневрлік көздердің қалыпты жұмысы үшін толыққанды құқықтық өріс құру, өңірлер арасында әртүрлі тарифтерді теңестіру, электр энергиясын сатып алу-сату бойынша алыпсатарлық мәмілелерді болдырмау, тапшылық кезінде қымбат импорттық электр энергиясын бөлу", - делінген жобада.

Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.