Қазақстанда ауаның ластану деңгейі рұқсат етілген шектен үш есе асып түсті
Дүниежүзілік банктің 2022 жылғы зерттеуіне сәйкес, Қазақстанда ауаның ластануы салдарынан жылына 10 мыңнан астам адам мерзімінен бұрын қайтыс болады. Түтін азаматтардың денсаулығын нашарлатып қана қоймай, өнімділіктің жоғалуынан экономикалық зиян келтіруде. 2019 жылы ластанған ауа Қазақстан экономикасына 10,5 миллиард АҚШ доллары көлемінде салмақ түсірді", - делінген хабарламада.
ДДСҰ стандарттары бойынша ауа қандай болуы керек
Ауаның ластануына қатысты проблема бүкіл Орталық Азия мемлекеттерінде бар. Онда бес елдің ешқайсысында ауа дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының қауіпсіздік стандарттарына сәйкес келмейді. Ауаның сапасына PM2.5 ұсақ бөлшектерінің құрамы әсер етеді. Ол автомобильдер сыртқа шығаратын газда кездеседі, ағаш пен көмірді жағу кезінде, сондай-ақ орман өрті кезінде шығарылады.
ДДСҰ бұл бөлшектердің ауадағы концентрациясы бір текше метрге орташа есеппен 10 микрограммнан аспауын ұсынады. Алайда Орталық Азия елдеріндегі ауаның ластануы бұл шектен едәуір асып түседі.
ТМД-дағы ауасы ең лас мемлекет қайсы
2021 жылы Орталық Азиядағы ауаның ластану деңгейі бойынша Тәжікстан тізімді бастады. IQAir рейтингісіне сәйкес әлемдегі, ауа сапасын бақылаудың жаһандық платформасында төртінші орында. Сол жылы Қырғызстан, Өзбекстан және Қазақстан ДДСҰ стандарттарынан тиісінше бес, төрт және үш есе асып түсті. Ауаның ең аз ластану деңгейі Түрікменстанда тіркелді. Онда бөлшектердің жылдық концентрациясы нормадан екі есе асып түсті.
Тәжікстанның астанасы Душанбеде көмірді жағу есебінен жылу өндіретін 24 кәсіпорын жұмыс істейді. Көмірді сондай-ақ басқа 400-ден астам өнеркәсіптік кәсіпорындар пайдаланады. Оған қоса ауаның ластануына үнемі шаңды сыртқа шығаратын цемент зауыты өз үлесін қосуда. Душанбе халқы 2021 жылы AQI шкаласы бойынша "жақсы" ауамен тыныстаған бір күн болған жоқ (22 және 23 мамыр күнгі деректер жоқ). Сонымен қатар жыл ішінде ауаның денсаулыққа "қауіпті" болған төрт күн тіркелді. Мұндай уақытта барлық адамдар ашық ауада жасалатын кез келген істен аулақ болу керек, деп АҚШ қоршаған ортаны қорғау агенттігі кеңес берді.
2021 жылдың барлық күндерінің төрттен бір бөлігінде Душанбедегі ауа "қанағаттанарлық" болды және ластанған ауаға сезімтал адамдарға ғана қауіп төндірді. Алайда қалған уақыт, яғни жылына төрт күннің үшеуінде ауа нашар болды. Ластану деңгейі "сезімтал топтар үшін зиянды емес" деңгейден "қауіпті" деңгейге дейін өзгерді. ТМД барлық елдерінде экология нашарлауда. Орталық Азияның қалған елдері 2021 жылғы жаһандық рейтингте келесідей бөлінді:
- Қырғызстан – 7-орын;
- Өзбекстан – 12-орын;
- Қазақстан – 23-орын;
- Түрікменстан – 44-орын.
Бұл ретте барлық ел өз көрсеткіштерін 2020 жылмен салыстырғанда нашарлатты. Ауа проблемасы жыл бойы болса да, күзде және қыста тіптен өткір мәселеге айналады. Бұл уақытта қалалар көмірмен жұмыс істейтін жылу жүйесінің, сондай-ақ автомобильдерден шығатын газдардың қосылуына байланысты түтінге батып кетеді.
Айырмашылық Алматы мен Бішкекте айқын көрінеді. Қыста бұл қалалар аймақтағы ең жоғары AQI-142 мәнін өзара бөлісті. Жылыну кезінде үзіліс болып, қараша айында түтін "сезімтал топтар үшін зиянды" көрсеткішпен қайта оралады. Алматы мен Бішкекте жазғы айлармен салыстырғанда ауаның қыста ластануының ең үлкен айырмашылығы байқалады. Ол кезде ауа тиісінше төрт және үш есе таза және жақсы болады. 2021 жылдың жылы кезеңінде AQI 50-ден аспай, ауа орташа "жақсы" болды.
Ташкентте (Өзбекстан) және Душанбеде (Тәжікстан) шоғырлану қырғыз және қазақ динамикасынан өзгеше болды. Мұнда ауа жыл бойы нашар болды, ал қыста жазға қарағанда тек 17% және 9%-ке нашарлады. Бұның себебі ластанудың қосымша көздеріне байланысты. Мысалы, шаңды дауылдар, өнеркәсіптік кәсіпорындар немесе жыл мезгіліне қарамастан ластаушы заттар шығаратын пештер. Ташкентте тек үш ай: сәуір, мамыр және маусым айырмашылық болды.
Бұл айларда AQI сәйкесінше 93, 81 және 92 тіркелді. Душанбеде бұл наурыз және сәуір айына сәйкес келді. Тиісінше 100 және 86 индекстері болды. Бірақ бұл көрсеткіштер 101-ге дейін жетсе ауа "сезімтал топтар үшін зиянды" категориясына өтеді. Егер AQI бір жылдағы орташа мәнін қарастыратын болсақ, онда бес астананың ішінде Ташкент пен Душанбе қалаларында ауа "сезімтал топтар үшін зиянды" болды. Бұл белсенді балалар мен ересектер, сондай-ақ тыныс алу аурулары бар адамдар ашық ауада ұзақ уақыт болуды үнемі шектеуі керек дегенді білдіреді.
Түркіменстан астанасы Ашхабадқа келетін болсақ, онда барлық бес мемлекет арасында AQI деңгейі ең төмен болды: жылына орташа есеппен 69. AQI шкаласы бойынша бұл көрсеткіш "қанағаттанарлық" болып саналады.
Ақпарат көзі: sputnik.kz
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
тақырып бойынша жаңалықтар
2024 жылғы 1 желтоқсанда 411 мыңнан астам адамға атаулы әлеуметтік көмек көрсетілді
2024 жылғы 1 желтоқсанда 77,6 мың отбасындағы 411,3 мың адамға атаулы әлеуметтік көмек (бұдан әрі - АӘК) тағайындалды. Биыл осы мақсатқа бюджеттен 54,7 млрд теңге қарастырылған, деп хабарлайды Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің баспасөз қызметінен.
Бұрын хабарланғандай, АӘК-нің негізгі мақсаты - ақшалай төлем түрінде қолдауды жүзеге асыру және отбасының еңбекке қабілетті мүшелерін жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына тарту арқылы отбасын қиын өмірлік жағдайдан шығару.
АӘК мыналарды көздейді:
- табысы өңірлік ең төмен күнкөріс деңгейінің 70% - нан аспайтын азаматтарға тоқсан сайын әлеуметтік көмек тағайындау;
- табысы аз отбасылардағы 1 жас пен 6 жас аралығындағы әр балаға 1,5 АЕК (5 538 теңге) мөлшерінде ай сайынғы қосымша төлем беру. 2024 жылғы 1 желтоқсанға АӘК алушылар қатарынан мектеп жасына дейінгі 128,8 мың балаға 5,0 млрд. теңге сомасына қосымша төлем тағайындалды;
- жұмысқа орналастыру, өз ісін ашуға ниетті отбасыларға гранттар беру, біліктілікті арттыру курстарына жіберу (қажет болған жағдайда) және басқалар арқылы жұмыспен қамтуға жәрдемдесу.
Қазіргі уақытта қазақстандықтар АӘК тағайындауға өтінішті тұрғылықты жері бойынша мансап орталығында, ауыл округінің әкіміне сондай-ақ Электрондық үкімет порталы (egov.kz) арқылы бере алады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Астанада еліміздің басты шыршасы жағылды
Бүгін 18 желтоқсанда Астанада 30-дан астам мерекелік шыршаның шамын жағу рәсімі өтті. Іс-шараға 15 мыңнан астам адам қатысты, деп хабарлайды Астана қаласы әкімдігінің баспасөз қызметінен.
Барлық орында көптеген ойын-сауық түрлері ұйымдастырылған: мұз айдындары, сырғанақтар, шағын архитектуралық нысандар, фотоаймақтар және тағы басқалар.
Ең биік 25 метрлік шыршалардың шамы "Астана Арена" стадионының тұрағында және "Қазақ Елі" монументінің алаңында жағылды. "Астана Арена" стадионының тұрағындағы 25 метрлік шырша жарық декоративті ұлпа қармен және өрнектермен, сары және қызыл реңдегі 2500 ойыншықпен, гирляндалармен және т.б. безендірілген. Шыршаны жағу кезінде елорда тұрғындары мен қонақтары үшін Қайрат Баекенов, Ринат Малцагов, AYREE, балалар хоры мен би ұжымдарының қатысуымен концерттік бағдарлама, жаңа жылдық жәрмеңке, сырғанақтар, мұз айдыны, лабиринт, фуд-корт, арнайы тақырыптағы фотоаймақтар және т.б. ұйымдастырылды.
Сондай-ақ, Нұра ауданында бүгін тағы сегіз орында шырша шамы жағылды: орталық саябақта, "Зеленый квартал" ТК скверінде, Үркер тұрғын алабындағы Айғыржал скверінде, "Сарыарқа", "Керуен Сити", "Азия парк", "Хан Шатыр" және "Айланд" сауда-ойын-сауық орталықтарының жанында және Сығанақ пен Ш.Айтматов көшелерінің қиылысында.
Сарайшық ауданындағы Қазақ елі алаңында шырша шамын жағу кезінде қала тұрғындары үшін мерекелік бағдарлама, балаларға арналған аниматорлар және түрлі ойындар ұйымдастырылды. Келушілер ән айтты, би биледі, сырғанақ пен мұз айдынында көңіл көтерді, фотоаймақтарда естелік үшін суретке түсті. Орналасқан жердің өзінде 2 мұз айдыны, екі сәулесі бар сырғанақ, биіктігі 25 метрлік шырша, шағын архитектуралық нысандар мен жарық-люминациялық пано орнатылған.
Сондай-ақ, Сарайшық ауданындағы "Нұрлы Жол" теміржол вокзалы маңында жаңа жылдық шырша жағылды.
Алматы ауданында жаңа жылдық шыршалар шамы Тәуелсіздік даңғылындағы Оқушылар сарайының аумағында, "Sana Sport" Спорт кешенінің аумағында, Рысқұлбеков көшесіндегі "Алма" саябағында, Astana Music Hall (құмыра) маңында және Қошқарбаев даңғылы, 80/1 мекенжайында жағылды.
Есіл ауданында, ЭКСПО аумағында 23 метрлік шырша да жарқырап тұр. Шырша 4000-нан астам ойыншықпен безендірілген, олардың ішінде диаметрі 15-тен 40 см-ге дейінгі шарлар, гирляндалар және т.б. бар. Алаңда сырғанақтар мен мұз айдыны бар, елорда тұрғындары мен қонақтары шағын архитектуралық нысандардың фонында ертегі кейіпкерлерінің жанында суретке түсе алады.
Байқоңыр ауданында бес орында жаңа жылдық шыршалар мына орындарда безендірілді: Жастар сарайының аумағы, К.Ататүрік атындағы саябақ, Ж.Тәшенов көшесінде, Өндіріс тұрғын алабында (Ақбидай мен Кеменгерұлы көшелерінің қиылысы) және Кирпичный тұрғын алабында (Чехоев және Жолымбет көшелерінің қиылысы), "Қоянды" саяжай алабында. Сонымен қатар, ауданда Кеншілер, 5 және Досмұхамедұлы, 6 мекенжайлары бойынша бес метрлік екі шырша орнатылды.
Сарыарқа ауданында әртүрлі биіктіктегі 3-тен 18 метрге дейінгі алты шыршаның шамы жарқырап тұр. Олар мына мекенжайларда орнатылған: қалалық алаң, Бөгенбай батыр даңғылы, 43 мекеннжайындағы сквер, "Көктал" саябағы, Есіл өзенінің жағасы және Юбилейная көшесі, 22.
Естеріңізге сала кетейік, елорданың 6 ауданында бүгін 30-дан астам мерекелік шыршаның шамы жағылды, сондай-ақ мұз айдындары, сырғанақтар, жаңа жылдық жәрмеңке және т.б. бар қысқы қалашықтар өз жұмысын бастайды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Еліміздің бірнеше республикалық трассаларында жол қозғалысы ашылды
Еліміздің бірнеше республикалық трассаларында жол қозғалысы ашылды, деп хабарлайды "КазАвтоЖол".
2024 жылғы 16 желтоқсан сағат 07:00-де келесі республикалық автожолдарда көлік қозғалысы ашылады:
Алматы облысы:
Алматы-Өскемен" автожолының 77-124 шақырым аралығындағы учаскеде (Қонаев қаласынан Жетісу облысының шекарасына дейін)
"Алматы-Шелек-Қорғас" автожолының 136-254 шақырым аралығында (Шелек ауылынан Жетісу облысы шекарасына дейін).
"Алматы-Көкпек-Көктал-Қорғас" автожолының 136-172 шақырым аралығында (Шелек ауылынан Көкпек ауылына дейін)
"Көкпек-Кеген-Тюп" автожолының 0-72 шақырым аралығында (Көкпек ауылынан Кеген ауылына дейін)
Жетісу облысы:
Алматы-Өскемен" автожолының 276-480 шақырым аралығындағы учаскеде (Талдықорған қаласынан Көлбай ауылына дейін)
Алматы-Өскемен" автожолының 124-276 шақырым аралығындағы учаскеде (Алматы облысының шекарасынан Талдықорған қаласына дейін)
Алматы-Өскемен" автожолының 45-68 шақырым аралығында (Сарыөзек ауылынан-Көктал ауылына дейін Алтын Емел асуы)
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Тәуелсіздік күні қарсаңында Қызылордада 500-ден астам отбасы жаңа баспанаға ие болды
ҚР Премьер-министрінің орынбасары Тамара Дүйсенова Қызылорда облысына жұмыс сапары барысында жаңа пәтерлер кілтін табыстау рәсіміне қатысты. Сырдарияның сол жағалауында баспана кезегінде тұрған отбасыларға арнап салынған жеті қабатты 6 үй пайдалануға берілді, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.
Халықтың әл-ауқатын жақсарту, жайлы өмір сүруге жағдай жасау - еліміздің маңызды стратегиялық міндеттерінің бірі. Мемлекетіміз үшін қастерлі мереке - Тәуелсіздік күні қарсаңында 500-ден астам отбасы қоныс тойын тойлағалы отыр. Қуаныштарыңыз құтты болсын!", - деді, жаңа қоныс иелерін құттықтаған вице-премьер.
Жаңа пәтер кілтін алғандар қатарында көпбалалы отбасылар да бар. Мәселен, Әсия Есенбекова 5 жыл пәтер кезегінде тұрған.
Бүгін бізге 3 бөлмелі пәтер кілті табысталды. Баспаналы болу - біздің отбасымыз үшін үлкен қуаныш. Біз өте ризамыз. Көрсеткен қолдауларыңыз үшін сіздерге алғысымызды білдіреміз", - деді Әсия Есенбекова.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Алматыда жаңа автобус бағыты ашылады
Алматыда "Нұршашқан" шағын ауданы тұрғындарын қолжетімді көлікпен қамтамасыз ету үшін жаңа тұрақты автобус бағыты ұйымдастырылды, деп хабарлайды Алматы қаласы әкімдігінің баспасөз қызметінен.
№91 бағыттағы автобус "Нұршашқан" шағын ауданы - Алматы-2 теміржол вокзалы" бағыты бойынша 13 желтоқсаннан бастап қатынайды. Бұл бағытты "Алматыэлектротранс" ЖШС "Golden Dragon" маркалы газбен жүретін автобустарымен қамтамасыз етеді. Күн сайын 12 автобус жолға шығады, қозғалыс аралығы 12 минут.
Айта кету керек, жолаушылар мен жүкті автокөлікпен тасымалдау ережесіне сәйкес, маршрут уақытша байқау өткізілгенге дейін тасымалдаушыға берілді және сынақ режимде жұмыс істейді. Жолаушылар легі мен халықтың қажеттілігін ескере отырып, қозғалыс сызбасына түзетулер енгізілуі мүмкін.
Естеріңізге сала кетейік, биыл мегаполис басшысы Ерболат Досаевтың тапсырмасымен әкімдік 600 автобус, 112 троллейбус және 100 электроавтобус сатып алды. Жыл басынан бері қалалық мобилділік басқармасы 18 қала маңындағы және 3 қала ішіндегі маршрутты ұйымдастырды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.