Ұлттық қордың таза валюталық активтері 2027 жылы $74 млрд-қа дейін өседі
Инфляция 2024 жылғы 7,5-9,5%-дан 2025 жылы 5,5-7,5%-ға дейін баяулайды
Үкімет отырысында Премьер-Министр Олжас Бектенов республикалық бюджеттің параметрлерін айқындау кезінде ең басты міндет мемлекет қаржысының теңгерімділігін қалыпына келтіру екенін атап өтті. Еліміздің 2025-2029 жылдарға арналған әлеуметтік даму болжамы қаралған отырыста ҚР Ұлттық банкінің төрағасы Тимур Сүлейменов баяндама жасады, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.
Ұлттық банк төрағасының айтуынша, ең алдымен, инфляция 2024 жылғы 7,5-9,5%-дан, 2025 жылы 5,5-7,5%-ға дейін баяулайды. Кейін инфляцияның 5%-дық ортамерзімді таргет төңірегінде тұрақтануы күтіледі.
Инфляцияның төмендеуіне - іске асырылып жатқан ақша-кредит саясаты, әлемдік тауар нарығындағы бағаның тұрақтануы, сауда-серіктес елдердегі инфляцияның таргетке жақындауы әсер ететін болады. Сонымен қатар, энергия бағасын ырықтандыруды және "Тарифті инвестицияға айырбастау" бағдарламасының іске асырылуын өз алдына бөлек қадағалаймыз", - деп атап өтті Т. Сүлейменов.
Оның пікірінше, ерекше атап өтетін жәйт - бюджет тапшылығын азайтудың маңызы. 2025-2029 жылдарға арналған Әлеуметтік-экономикалық даму болжамында көрсетілген Ұлттық қордан алынатын трансферттердің ұлғаюы, Ұлттық банктің болжамды раундтар аясында инфляциялық болжамын өсіруге алып келуі мүмкін.
ЕКІНШІ. Төлем балансы бойынша
Бағалауымызша, тауар экспортының өсуі барлық болжамды кезеңде жалғасады. Осы өсуге өндіру көлемін ұлғайту есебінен мұнай компоненті көптеп үлес қосатын болады. Мұнайға жатпайтын экспорт түстi және қара металдардың, кеннiң, сондай-ақ уранның жоғары әлемдiк бағаларынан қолдау табады. Үкіметтің болжамдарына сәйкес, шикізатқа жатпайтын экспорт та ұлғаяды", - деді Ұлттық банк төрағасы.
2025 жылғы экспорт 2024 жылғы $80,8 млрд-тан $82,3 млрд-қа дейін өседі. Төлем балансының әдіснамасы бойынша, тауар импорты 2023 жылдың жоғары деңгейінен асып, болжамды кезеңде өсе түседі.
Импорт көлемі 2025 жылы $61,3 млрд-қа жетеді. Импорттың жоғары көлемінің негізгі себептері: халық пен бизнестің қажеттіліктері, өндірістік тізбектегі шетелдік құраушының елеулі үлесі, сондай-ақ, мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру. Осылайша, төлем балансының ағымдағы шоты ортамерзімді перспективада тапшылық аумағында қалады", - деп мәлімдеді Т. Сүлейменов.
ҮШІНШІ. Ұлттық қор.
Қор параметрлерінің болжамы осы және келесі жылдары қосымша трансферт тарту туралы шешімдерге негізделген. Осылайша, Ұлттық қордың таза валюталық активтері 2025 жылы $57,8 млрд деңгейінде бағаланады, ал 2027 жылы $74 млрд-қа дейін өседі.
Бұл сомаға облигациялық несилер мен "Қазатомөнеркәсіп" АҚ-ның акцияларын сатып алу кіреді. 2025 жылға 5,4 трлн теңге көлемінде қаражат тарту жоспарлануда.
Ал, кейінгі болжам жасалған жылдары трансферт көлемі тарихи көлемнен едәуір төмен болады. Атап айтқанда, 2026-2027 жылдары трансферт сомасы тек 2 трлн теңгені құрап отыр. Ұлттық банк басшысының айтуынша, аталған жылдарда нысаналы трансферт көзделмеген.
Біз, әрине, Ұлттық қордан қаражат алуды азайту шараларын қолдаймыз. Сонымен бірге, егер салық реформасы аясында республикалық бюджеттің кірісін едәуір арттыру бойынша елеулі және жүйелі шаралар іске асырылмаса, 2026-2027 жылдары Ұлттық қордан қосымша қаражат алуды талап ететін тәуекел бар, жоқ емес", - деді ол.
Тимур Сүлейменовтің пікірінше, республикалық бюджеттің кірісін толықтыру мәселелері жаңа Салық кодексі, Үкіметтің жекешелендіру және фискалдық тәртіпті жақсарту жоспарлары аясында қаралуы тиіс.
Ұлттық банк инфляцияны одан әрі төмендетуге және макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған ақша-кредит саясатын іске асыруды жалғастырады. Біз Ұлттық банктің ақша-кредит саясатын Үкіметтің басқа макроэкономикалық саясаттарымен тығыз үйлестіруді жоспарлап отырмыз", - деп түйіндеді ол баяндамасын.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
тақырып бойынша жаңалықтар
ТХКБ-ның жаңа рекорды - Ақтау портына 200-ші контейнерлік пойыз келді
ТХКБ-ның жаңа рекорды - Ақтау портына 200-ші контейнерлік пойыз келді, деп хабарлайды "Қазақстан темір жолы" ҰК" АҚ баспасөз қызметінен.
Ақтау портына 2024 жылы ҚХР-дан екі жүзінші контейнерлік пойыз салтанатты түрде келді. Бұл - ағымдағы жылдың басынан бергі Транскаспий халықаралық көлік бағдарының (ТХКБ) жаңа рекорды. Бұл "Қазақстан темір жолы" ҰК" АҚ-ның Қытай, Әзірбайжан, Грузия теміржол мен порттық әкімшіліктерімен және ТХКБ басқа да қатысушыларымен тығыз жұмысының арқасында мүмкін болды.
Сиань қаласының (ҚХР) қазақстандық терминалынан жеткен контейнерлік пойыз Ақтау портына келді, ол жерден шамадан тыс жүктелгеннен кейін Әзірбайжанға жөнелтіледі.
Сиань терминалы ТХКБ-ның дамуына жаңа серпін берген маңызды логистикалық торап болып табылады. Мұнда қытайдың әртүрлі провинцияларынан жүктердің шоғырлануы логистикалық процестерді оңтайландыруға мүмкіндік берді және тасымалдаудың жоғары көрсеткіштерін көрсетті. Бұл "Қазақстан темір жолы" ҰК" АҚ-ның Қытай, Әзірбайжан, Грузия теміржол мен порттық әкімшіліктерімен және ТХКБ басқа да қатысушыларымен тығыз жұмысының арқасында мүмкін болды.
Анықтама үшін: Өткен жылы ТХКБ бойынша транзитпен 11 контейнерлік пойыз тасымалданды, ал ағымдағы жылдың басынан бастап бүгінгі күнге дейін рекордтық белгіге - 200 пойызға жетті.
Бағдар жүктерді жеткізу мерзімдері бойынша тиімді көрсеткіштерді көрсетуде, жүк жеткізу 2 еседен астам қысқартылды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Қарағанды облысында чипсы сорттарының картоптары өсірілді
Қарағанды облысында алғаш рет PepsiСo компаниясы үшін картоп өсірілді, ол 2026 жылы Алматы облысында Lay 's чипсы шығаратын зауытты іске қосуды жоспарлап отыр, деп хабарлайды Ауыл шаруашылығы министрлігінің баспасөз қызметінен.
Осакаров ауданының Ақпан ауылында PepsiCo - "Найдоровское" ЖШС-мен ынтымақтасатын өңірдің ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының бірі. Шаруашылық 80 га учаскеде арнайы сортты картоп өсірді және шамамен 1,5-2 мың тонна чипсы сортындағы картоп жинауды жоспарлап отыр.
Барлық өнім сынақ режимінде өңдеуге жіберіледі. 2025 жылы жеткізу көлемі бірдей болады, ал Алматы облысында зауыт ашылғаннан кейін ұлғайтылуы мүмкін.
PepsiCo отырғызу материалын ұсынып қана қоймайды, өсірілген картопты сатып алады, сонымен қатар суару, өсімдіктерді қорғау және өнеркәсіптік өңдеу үшін картоп өсірудің басқа технологиялары бойынша кеңес беру арқылы заманауи егіншілік технологияларын енгізуге көмектеседі.
Найдоровское" ЖШС 25 жыл бойы дәнді, майлы, бұршақ дақылдарын өсіруге маманданған. Соңғы 10 жыл бойы картоппен айналысады.
Осы кезеңде картоп алқаптары 70-тен 480 гектарға дейін, өндіріс жылына 20 мың тоннаға дейін өсті. Жоспарда-картоп қоймаларын кеңейту және картоп көлемін 50 мың тоннаға дейін ұлғайту.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Елімізде инфляция төмендесе де тауарлар мен көрсетілетін қызметтер қымбаттауды
2024 жылғы тамызда айлық инфляция деңгейі баяулап, 0,6% құрады (ағымдағы жылғы шілдеде - 0,7%). Ақылы қызметтердің бағасы 1,1%, азық-түлікке жатпайтын тауарлардікі 0,8% өсті. Азық-түлік тауарларының баға индексі 100% құрады, деп хабарлайды Ұлттық статистика бюросынан.
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында су бұру тарифі 1,6%, суық суға 0,9% өсті. Қалалық автобуспен жол жүру - 9,3%, такси 1,8% қымбаттады. Бағаның өсуі тұрғын үйді жалға беруде байқалды - 1,4%.
Азық-түлікке жатпайтын тауарлар ішінде тамыз айында оқушылардың рюкзагына баға 4,7% өсті, балалар киіміне - 1,8%, балалар аяқ киіміне - 1,3%, кеңсе тауарларына - 1,1%. Баллондағы сұйық газ 1,7% қымбаттады.
Азық-түліктен апельсинге баға - 4,2%, күнбағыс майы мен қырыққабатқа - 2,2%, пиязға 1,9% өсті. Бағаның төмендеуі жүзімге - 10%, тәтті бұрышқа - 8,6%, қызанаққа - 7,8%, қиярға - 6,1%, қарақұмық жармасына - 3,6%, қызылшаға 3,2% белгіленді.
Өңірлер бөлінісінде азық-түлік тауарлары бойынша ең жоғары өсім Абай облысында - 0,6%, азық-түлік емес тауарларда - Түркістан облысында 1,7%, ақылы қызметтер бойынша - Алматы қаласында 2,2%.
2024 жылғы тамызда жылдық мәнде инфляция деңгейі 8,4% құрады. Ақылы қызметтердің бағасы 13,6%, азық-түлік емес тауарлардың бағасы - 7,7%, азық-түлік тауарларының бағасы 5,5% өсті.
2023 жылғы тамызымен салыстырғанда тарифтер орталықтан жылытуға - 33%, қоқыс шығаруға - 23,5%, су бұруға - 22,9%, электр энергиясына - 22,8%, суық суға - 21,9%, ыстық суға 20,2% өсті. Денсаулық сақтау қызметтері - 12%, байланыс қызметтері 14,9% қымбаттады. Ацетилсалицил қышқылының бағасы - 58,5%, белсендірілген көмірге - 30,4%, хилак фортеге - 24,3%, парацетамолға 20,1% өсті. Банан - 28,3%, қызанақ - 24,9%, қияр, зәйтүн майы 21,6% жүзім 21,2% қымбаттады. Керісінше, жылдық мәнде қырыққабат - 27,6%, қарақұмық жармасы - 23,4%, күнбағыс майы - 17,2%, пияз 14,2% арзандады.
Инфляция деңгейін сипаттайтын тұтыну бағалары индексінің көрсеткіші ай сайын есептеледі. Бақылаулар қызметтер мен тауарлардың тарифтері мен бағалары - барлығы 508 позиция бойынша жүргізіледі. Инфляция бойынша динамикалық өзгерістерді 2018 жылдан бастап көрсеткіштер қамтылған арнайы әзірленген интерактивті дашбордта көруге болады.
2024 жылғы қаңтардан бастап тұтыну бағаларының индексін есептегенде азық-түлік тауарларының үлесі - 42,0%, азық-түлік емес тауарлар - 29,8%, ақылы қызметтер 28,2% құрады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Қазақстан Ұлттық Банкі базалық мөлшерлемені 14,25% деңгейінде сақтап қалды
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Ақша-кредит саясаты комитеті базалық мөлшерлемені +/- 1 п.т. дәлізімен жылдық 14,25% деңгейінде сақтау туралы шешім қабылдады, деп хабарлайды банктің баспасөз қызметінен.
Осы жылғы шілдеде инфляция аздап өсті. Дегенмен, ол Ұлттық Банктің болжамы аясында қалыптасты. Айлық инфляция мен оның орнықты бөлігі едәуір қарқын алды. Халықтың инфляциялық күтулері маусым айында өскеннен кейін өзгеріссіз қалды. Дамыған елдердегі орталық банктердің тежеу саясаты нәтижесінде жаһандық инфляция баяулап келеді. Фискалдық ынталандыру көлемінің өсуі, тұрғын-үй коммуналдық қызметтерінің (ТКҚ) реформасы аясында тарифтер өсуінің жалғасуы, орнықты ішкі сұраныс, сондай-ақ жоғары инфляциялық күтулер есебінен экономикада проинфляциялық қысым күшейді.
Ортамерзімді келешекте инфляция бойынша 5%-дық мақсатқа жету ұстамды қатаң ақша-кредит шарттарын ұзақ уақыт бойы ұстап тұруды талап етеді. Тәуекелдер теңгерімі проинфляциялық жаққа ауып, 2024 жылдың соңына дейін базалық мөлшерлемені бүгінгідей деңгейде сақтау ықтималдығын арттыруға себепші болып тұр.
Жылдық инфляция 2024 жылғы шілдеде 8,6%-ға дейін өсіп, Ұлттық Банктің болжамы шегінде қалыптасты. "Тарифті инвестицияға айырбастау" бағдарламасын іске асыру аясында реттелетін қызметтер бағасы өсіп келеді. Нарықтық қызметтер құнының айтарлықтай өсуі, өңдеу өнеркәсібіндегі өндірушілер бағасының өсуі және айырбастау бағамының әлсіреуі есебінен инфляция қарқын алды. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы өнімдері бағасының төмендеу динамикасы баяулады.
Айлық инфляция шілдеде орташа тарихи мәнінен (0,3%) едәуір жоғары қалыптасып, 0,7%-ға дейін өсті. Өткен айларда біршама тұрақтанған маусымдық факторлар ескерілмеген және базалық инфляцияның көрсеткіштері аздап жеделдеп, экономикада жалпы проинфляциялық қысымның өскенін көрсетті.
Халықтың инфляциялық күтулері шілдеде өзгеріссіз қалды. Респонденттер азық-түлік өнімдерінің, дәрі-дәрмек пен ТКҚ тарифтерінің қымбаттағанын жиі атап өтті. Инфляциялық күтулер тұрақсыз болып қалуда.
Жаһандық инфляция жетекші орталық банктердің тежеуші ақша-кредит саясатының әсерінен баяулап келеді. Азық-түліктің әлемдік бағасы жылдық мәнде төмендей түсті. Алайда, оның қарқыны баяу. Шілдеде астық бағасы солтүстік жартышардағы ұсыныстың маусымдық өсуі мен күн райының қолайлы болуына байланысты мол өнім алуға қатысты күтулердің жақсаруы нәтижесінде төмендеу үрдісін жалғастырды. Астық бағасы біртіндеп төмендейді деп күтілуде.
Сыртқы ақша-кредит шарттары әзірге қатаң болып қалуда, бірақ орталық банктердің риторикасы жұмсара бастады. Атап айтқанда, АҚШ ФРЖ инфляциямен күрестегі жетістіктерін атай отырып, жуық арада мөлшерлемені төмендету мүмкіндігі барын айтты. 2025 жылы да жалпы инфляцияның нысаналы көрсеткіштен жоғары болып қалуы мүмкін болғандықтан, маусымда мөлшерлемелерді төмендеткен ЕОБ қатаң ақша-кредит шарттарын әзірге сақтауды жоспарлауда. РФ ОБ шілдеде мөлшерлемені 18%-ға дейін 200 базистік тармаққа көтерді. Сонымен қатар, инфляцияны мақсатқа қайтару үшін бұрын болжанғаннан әлдеқайда қатаң ақша-кредит шарттарының ұзақ уақыт бойы талап етілетінін атап өтті.
Теңге бағамының әлсіреуінен, инфляцияның қазіргі қарқынынан және тұтынушылық кредиттер өсімінің әлі де жоғары жылдық көрсеткіштері есебінен ішкі ақша-кредит шарттары жұмсарды.
Болжамның базалық сценарийінде Brent маркалы мұнай бағасы 2024 жылы орта есеппен 1 баррель үшін 84,5 АҚШ доллары деңгейінде тұрақтанады деп күтіледі. Бұған ОПЕК+ мұнай өндірісін қысқартуды ұзартуы, АҚШ-тағы өндіру көлемінің бірқалыпты өсуі және Таяу Шығыстағы геосаяси белгісіздік негіз болды. Ортамерзімді перспективада мұнай өндірісінің өсуін және әлемдік экономиканың даму болжамдарын ескере отырып, мұнай бағасының 2025 жылы орта есеппен 82,5 АҚШ долларына дейін және 2026 жылы орта есеппен 77,5 АҚШ долларына дейін біртіндеп төмендеуі күтіледі.
2024-2025 жылдарға арналған инфляция болжамы тиісінше 7,5-9,5% және 5,5-7,5% аралығында сақталды. 2026 жылы инфляция 5-7% деңгейінде күтіледі. Ұстамды қатаң ақша-кредит саясатын жүргізу 2026 жылы базалық инфляцияның 5%-ға дейін баяулауына ықпал ететін болады. Сонымен қатар инфляция болжамындағы белгісіздік пен тәуекелдер салықтың жиналмауынан фискалдық ынталандырудың өсуіне және ауқымды мемлекеттік бағдарламалардың іске асуына байланысты. Сонымен қатар инфляция болжамының тәуекелдеріне - ішкі сұраныс тарапынан қысымның күшеюі, инфляциялық күтулердің тұрақты болмауы және сыртқы инфляцияның жеделдеуі жатады. 2024 жылы және 2025 жылдан кейін республикалық бюджеттің кірісі мен шығысы арасындағы едәуір айырмашылықты жабу тәсілдері мен механизмдеріне қатысты белгісіздік жоғары тәуекел болып қалады. Салықтың жиналмауынан фискалдық импульстің одан әрі өсуі Ұлттық Банктің инфляция бойынша болжамдарының қайта қаралуына себеп болуы мүмкін.
2024 жылға Қазақстан экономикасының өсу болжамы 3,5-4,5% деңгейінде, 2026 жылға - 4,9-5,9% деңгейінде сақталды. 2025 жылға болжам 5-6%-ға дейін біраз көтерілді. 2024-2026 жылдары ЖІӨ-нің өсуі негізінен ішкі сұраныс есебінен, оның ішінде фискалдық ынталандырудың өсуі аясында қамтамасыз етілетін болады. 2025 және 2026 жылдары экономиканың өсуіне өндірістің ұлғаюы нәтижесінде мұнай секторы да қолдау көрсететін болады. Ұлттық Банктің бағалаулары бойынша, болжамды кезең ішінде экономика сұраныстың ұсыныс мүмкіндіктерінен асып түсетін кеңеюі жағдайында өсетін болады. Бұл проинфляциялық қысым көрсететін болады.
Ортамерзімді келешекте инфляция бойынша 5%-дық мақсатқа жету ұстамды қатаң ақша-кредит шарттарын ұзақ уақыт бойы ұстап тұруды талап етеді. Тәуекелдер теңгерімі проинфляциялық жаққа ауып, 2024 жылдың соңына дейін базалық мөлшерлемені ағымдағы деңгейде сақтаудың жоғары ықтималдығына себепші болуда.
Болжамның негізгі параметрлері баспасөз релизіне берілген қосымшада келтірілген. Қабылданған шешім мен болжам факторлары туралы толық ақпарат 2024 жылғы 9 қыркүйекте Ұлттық Банктің ресми интернет-ресурсында[1] Ақша-кредит саясаты туралы баяндамада ұсынылады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Ақша-кредит саясаты комитетінің базалық мөлшерлеме бойынша кезекті жоспарлы шешімі 2024 жылғы 11 қазанда Астана қаласының уақытымен сағат 12:00-де жарияланады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Семей ұн зауыты 100 мың тонна астық қабылдап, сақтауға және өңдеуге дайын
ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Серік Жұманғарин, Мәжіліс депутаты Айдарбек Қожаназаров 27 тамызда Абай облысына жасаған жұмыс сапары аясында облыс әкімі Нұрлан Ұранхаевпен бірге өңірдің негiзгi ауыл шаруашылығы кәсiпорындарына барды, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.
Бүгінде облыстағы егістік жердің жалпы ауданы 750 мың га құрайды. Оның ішінде дәнді және бұршақ дақылдары - 299 мың га, жемшөп - 143,5 мың га, майлы дақылдар - 295,8 мың га, қалғаны картоп, көкөніс және бақша дақылдары.
Облыстың негізгі астық базасы Шығыс Қазақстан ұн және жем комбинатында орналасқан. Кәсіпорын 1929 жылдан бері ұн, макарон және мал азығын (жем) өндірумен айналысады. Ұн сатудың тәуліктік көлемі 350 тонна, макарон өнімдері - 19,5 тонна, жем - 200 тонна. Элеватордың сыйымдылығы 130 мың тонна, қазір бос тұр. Кәсіпорын директоры көптеген шаруа қожалықтары мен фермерлердің өздерінің астық сақтайтын жеке қоймалары мен кептіру алаңдары бар екенін айтты. Кеңес Одағы кезінде элеватор Қазақстанның солтүстік өңірлеріне тұрақты астық сақтаушы қызметін атқарып, ұнтақталып, әрі қарай жөнелтілетін.
Егін жинау науқаны жөніндегі жедел штабта біз астықты өңірлеріміздегі элеватордың мүмкіндіктерін талқыладық. Мен Азық-түлік корпорациясына өткен жылғы егіннің астығын әлеуметтік нан өндіру үшін астық қажет аймақтарға, әсіресе батысқа жеткізу механизмін әзірлеуді тапсырдым. Осылайша, біз солтүстік облыстардың элеваторларының жұмысын жеңілдетеміз және нан өндірісінің бағасын арзандату үшін басқа аймақтардағы астық қорын толықтырамыз. Бұл элеватор барлық талаптарға сай келеді", - деп атап өтті вице-премьер.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.