Қазақстанда қант саласын дамытудың кешенді жоспары бекітілді
Сурет: Pixabay.com
Астана. 10 қазан. KAZAKHSTAN TODAY - Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Әлихан Смайылов "Қазақстан Республикасында қант саласын дамыту жөніндегі 2022 – 2026 жылдарға арналған кешенді жоспарды бекіту туралы" Қаулыға қол қойды, деп хабарлайды KAZAKHSTAN TODAY ҚР нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесіне сілтеме жасап.
Қазақстан Республикасында қантты ішкі тұтыну 2022 жылы 550 мың тонна деңгейінде болады деп бағалануда. Қазіргі уақытта республикада қант қызылшасын өңдеу бойынша жалпы тәуліктік қуаты 8,7 мың тонна және құрақ қанты шикізатын өңдеу бойынша 2,4 мың тонна болатын 4 қант зауыты жұмыс істейді. 2021 жылы ішкі нарықты отандық шикізатты өңдеу есебінен қантпен қамтамасыз ету 7 %-ды (35,7 мың тонна), құрақ қанты шикізаты мен дайын қанттың импорты есебінен – 93 %-ды құрады (497 мың тонна)", - делінген құжатта қант нарығындағы қазіргі жағдай туралы.
Ресей Федерациясы мен Беларусь Республикасы Қазақстанның ішкі нарығына дәстүрлі қант жеткізушілер болып табылады. Импорттың жалпы көлемінде Ресей Федерациясының үлесі 88,3 %-ды, Беларусь Республикасының үлесі 11,5 %-ды, басқа елдердің үлесі 0,15 %-ды құрайды.
Ішкі нарықтың отандық өндіріспен қамтамасыз етілуінің төмендігі осы дақылдың басқалармен салыстырғанда көп шығынды әрі рентабельділігінің төмен болуы салдарынан қант қызылшасының егіс алаңдарының қысқаруына, қызылша өсіретін шаруашылықтардың ұсақ тауарлы болуына, су ресурстарының тапшылығына, суару желілерінің тозуына, қант қызылшасының импорттық тұқымдары құнының жоғары болуына және басқа да факторларға байланысты болды.
Өткен ғасырдың ортасында салынған қант зауыттарына ішінара жаңғырту жүргізілгеніне қарамастан, технологиялық желілер мен жабдықтардың жоғары дәрежеде тозуы өндірілетін өнім көлемін ұлғайтуды және бағаның бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді. Бұдан басқа, әлемдік нарықтағы қант бағасының құбылмалылығы, сондай-ақ ішкі нарықта анағұрлым арзан бағадағы ресейлік қанттың үстемдік етуі бірнеше жылдар бойы отандық қант саласына кері әсерін тигізіп келеді. Көрсетілген факторлар ішкі қант нарығының импортқа жоғары дәрежеде тәуелді болуына алып келді", - делінген тұжырымдамада.
Елімізде саланың табысты дамуы үшін түйінді факторлар бар: суармалы жерлердің болуы, халық санының өсуі және қантты өнеркәсіптік тұтынушылар қуаттарының кеңеюі есебінен 2026 жылы ішкі нарық сыйымдылығының 590 мың тоннаға дейін ұлғаюы, жұмыс істеп тұрған 4 қант зауытының жүктелмеген қуаттары, жұмыс күші.
Елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында импортқа тәуелділікті едәуір қысқартуға және біртіндеп өзін-өзі қамтамасыз етуге көшуге бағытталған қант саласын дамыту жөніндегі кешенді тәсіл талап етіледі.
Кешенді жоспар мыналарды:
- қант қызылшасының егіс алаңдарын жыл сайын орта есеппен 6,5 мың гектарға ұлғайтып, 38 мың гектарға дейін жеткізу арқылы зауыттарды шикізатпен қамтамасыз етуді;
- суару желілерін салу және реконструкциялау, ылғал үнемдеу технологияларын қолдану, 10 мың гектардан астам жаңа суармалы жерлерді айналымға енгізу, қант қызылшасын өсіру, жинау және тасымалдау бойынша агротехникалық қызметтерді дамыту жолымен инфрақұрылымдық қамтамасыз етуді;
- технологиялық жабдықтарды жаңарту, шикізат бойынша өндірістік қуатты тәулігіне 8,7 мың тоннадан 17,7 мың тоннаға дейін кеңейту жолымен жұмыс істеп тұрған қант зауыттарын жаңғыртуды және жаңа инновациялық қант зауытын салуды;
- отандық зауыттардың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету және қант импорттаушы елдер тарапынан демпингті болғызбау үшін бақылау бағаларының ең төмен деңгейін және қанттың бөлшек сауда/шекті бағаларының ең төмен деңгейін белгілеу арқылы ішкі нарықты қорғау жөніндегі шараларды көздейді.
Саланы мемлекеттік қолдау шаралары
Қазақстан Республикасында қант саласын дамыту жөніндегі 2022 – 2026 жылдарға арналған кешенді жоспардың (бұдан – Кешенді жоспар) іс-шараларын іске асыруға шикізат базасын (тұқым, тыңайтқыш, өсімдіктерді қорғау құралдарын, ауыл шаруашылығы техникасын сатып алу, көктемгі егіс жұмыстарын жүргізу) дамытуға жеке инвестицияларды тартуға қажеттілік 2026 жылға дейін шамамен 297 млрд теңгені, бюджеттік субсидиялар көлемі 129 млрд теңгені құрайды.
Жұмыс істеп тұрған зауыттарды жаңғыртуды және жаңа зауыт салуды ескере отырып, негізгі және айналым қаражатына арналған инвестицияларға қажеттілік шамамен 200 млрд теңгені, бюджеттік субсидиялар көлемі 40 млрд теңгені құрайды.
Мемлекеттік қолдау шаралары қаржы институттарының ("Бәйтерек" ҰБХ" АҚ, "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" акционерлік қоғамы қаражатын тарта отырып, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 732 қаулысымен бекітілген Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі 2021 – 2025 жылдарға арналған ұлттық жобада көзделген қаражат шеңберінде су ресурстарын ұтымды пайдалану, суару желілерін дамыту жөніндегі іс-шараларды қаржыландыру Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 731 қаулысымен бекітілген "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасы шеңберінде көрсетілетін болады.
Салықтық преференциялар беру үшін Қазақстан Республикасының Салық кодексіне тиісті өзгерістер енгізіледі, субсидиялау нормативтерін ұлғайту есебінен шикізат өндірушілерге тұқым сатып алуға және қант қызылшасын өсіруге жұмсалатын шығындардың бір бөлігін өтеу жөніндегі іс-шараларды нормативтік қамтамасыз ету жүзеге асырылады.
Күтілетін нәтижелер
Кешенді жоспарды іске асыру алдағы 5 жылда отандық шикізаттан қант өндіру көлемін 250 мың тоннаға дейін жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл ретте 2026 жылға қарай 2021 жылмен салыстырғанда импорт үлесі 58 %-дан 17 %-ға дейін төмендейді, отандық шикізатты өңдеу есебінен қамтамасыз етілу 7 %-дан 43 %-ға дейін артады.
Құжаттың толық мәтінімен мына жерден танысуға болады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
тақырып бойынша жаңалықтар
Қазақстан мен Мажарстан инвестиция көлемі 5 540 млн астам бірлескен жобаларды іске асыруда
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақ-мажар инвестициялық дөңгелек үстеліне қатысты, деп хабарлайды Ақорданың баспасөз қызметінен.
Мемлекет басшысы, ең алдымен, екі ел арасындағы экономикалық қарым-қатынас қарқынды дамып келе жатқанын атап өтіп, Будапештке алғашқы мемлекеттік сапары қазақ-мажар стратегиялық серіктестігінің жаңа кезеңіне жол ашатынын жеткізді.
Биыл Қазақстан мен Мажарстанның Стратегиялық серіктестік туралы декларацияға қол қойғанына 10 жыл толды. Осы уақыт аралығында біз өзара сенім мен ортақ мақсаттарға негізделген тығыз ынтымақтастықтың іргесін қаладық. Мажарстанның Қазақстанға құйған инвестициясы 370 миллион долларға жетті. Елімізде мажарлардың 70-тен астам компаниясы табысты жұмыс істеп жатыр. Олардың қатарында MOL Group және Gedeon Richter секілді компаниялар бар. Қазіргі таңда машина жасау, ауыл шаруашылығы және логистика салаларында жалпы инвестиция көлемі 540 миллион доллардан асатын бірлескен жобаларды жүзеге асыру мәселесі пысықталып жатыр", - деді Президент.
Мемлекет басшысы Қазақстан жаңа саяси және экономикалық парадигмаға бет бұрғанын айтты. Білім мен инновацияны ту еткен өзгерістер бұл үдерістің басты қағидатына айналады.
Президент Мажарстан бизнесмендеріне энергетика, сирек кездесетін материалдарды өндіру, көлік және логистика, ауыл шаруашылығы, фармацевтика, цифрландыру, қаржы нарығы секілді маңызды салаларда инвестициялық ынтымақтастықты нығайтудың келешегі зор екенін мәлімдеді.
Қасым-Жомарт Тоқаев сөзін қорытындылай келе, мажар компанияларының басшыларын келесі жылы мамыр айында өтетін Астана халықаралық форумына қатысуға шақырды.
Инвестициялық дөңгелек үстел барысында Мажарстанның Қаржы министрі, Қазақ-мажар экономикалық ынтымақтастығы жөніндегі үкіметаралық комиссияның тең төрағасы Михай Варга мен ірі компаниялардың жетекшілері сөз сөйледі.
Жиын қорытындысы бойынша ауыл шаруашылығы, көлік инфрақұрылымын цифрландыру, білім салаларына және бірлескен инвестициялық жобаларды қолдауға қатысты 7 коммерциялық құжатқа қол қойылды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Қазақстан көлік желісін ірі жаңғыртуды іске қосады
Қазақстан алдағы жылдары тасымалдау көлемінің айтарлықтай ұлғаюын күтуде. Болжам бойынша, экспорттық теміржол тасымалының көлемі 130 млн тоннаға дейін, автомобиль транзиті - 6 есе артады. Президенттің инфрақұрылымды жаңғырту және көліктік-логистикалық әлеуетті дамыту жөніндегі тапсырмаларын іске асыру туралы Үкімет отырысында көлік вице-министрі Мақсат Қалиақпаров баяндады.
Еліміздің аумағы арқылы 13 халықаралық көлік дәлізі өтеді, оның 5 теміржол және 8 автомобиль дәліздері. Инфрақұрылымдағы "кедергілерді" жою бойынша шаралар қабылдануда. Оның ішінде жеткізудің жаңа бағыттары пысықталып, жүктердің жедел өтуі үшін цифрлық шешімдер енгізіліп жатыр. ТХКБ бағыты бойынша, сондай-ақ "Солтүстік-Оңтүстік" көлік дәлізі бойынша тасымалдаудың оң динамикасы байқалады. 2030 жылға қарай оның өткізу мүмкіндігі 20 млн тоннаға дейін артады деп күтілуде.
2027 жылға дейін 1,3 мың км жаңа теміржол салу жоспарланып отыр. Қазіргі уақытта "Достық" стансасының өткізу мүмкіндігін жылына 35 млн тоннаға дейін арттыруға, Алматы стансасы арқылы жүк өткізу уақытын қысқартуға, Сарыағаш стансасын босатуға және Қытай бағытына қосымша 20 млн тоннаға дейін жүк өткізу қуатын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Тасымалдардың үздіксіздігін және магистральдық теміржолдардың қуатын арттыру үшін Мемлекет басшысының тапсырмасы шеңберінде 2029 жылға дейін 11 мың шақырым теміржол учаскелеріне жөндеу жұмыстары жүргізілмек, оның 2,8 мың шақырымында тиісті жұмыстар аяқталды. Бұдан бөлек, Құрық теңіз порты арқылы жүк тасымалын арттыру бойынша шаралар қабылдаудамыз. Құрық портында астық терминалын іске қосу жоспарланған. Сонымен қатар, Abu Dhabi Ports компаниясымен бірлесіп, "Саржа" көпфункционалды теңіз терминалының құрылысын жүзеге асыру қолға алынды. Нәтижесінде, Қазақстан порттарының өткізу мүмкіндігі жылына 30 млн тоннаға дейін артатын болады", - деп мәлімдеді вице-министр.
2027 жылға дейін 12 мың шақырым жолды салу және реконструкциялау жоспарлануда, оның 7 мың шақырымы 2024 жылы аяқталады, оның ішінде төрт негізгі автодәліз қайта жаңартылады.
Сондай-ақ өткізу пунктері жаңғыртылатын болады. 2029 жылға дейін 36 өткізу пунктін кезең-кезеңімен жаңғырту жоспарланған, 2025 жылы алты пунктте жөндеу жұмыстары басталады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Қазатомөнеркәсіп Буденовское кен орнының "Солтүстік" учаскесінде уранды барлау құқығын алды
Қазатомөнеркәсіп" ұлттық атом компаниясы" АҚ Түркістан облысының Созақ ауданындағы Шу-Сарысу уран провинциясында орналасқан Буденовское кен орнының "Солтүстік" учаскесінде уранды барлау үшін жер қойнауын пайдалану құқығын 5 жылға ұзарту мүмкіндігімен 6 жыл мерзімге алғаны туралы хабарлайды. Осы учаскеге жер қойнауын пайдалану құқығы тек Қазатомөнеркәсіпке тиесілі.
Солтүстік" учаскесі уранның ірі кен шоғырының болуына байланысты айтарлықтай әлеуетке ие. Оның қолайлы геологиялық жағдайлары және жұмыс істеп тұрған кен орындарына жақындығы табысты және ұзақ уақыт игеру үшін бірегей мүмкіндіктер туғызады. Бұл жоба Қазақстанның уран өндіру саласын дамытудағы маңызды кезең болатынына және біздің компанияның ұзақ мерзімді құндылығын құруға елеулі үлес қосатынына сенімдіміз", - деп атап өтті Қазатомөнеркәсіптің Басқарма төрағасы Мейіржан Юсупов.
Алдын ала бағалаулар бойынша Р1 және Р2 санаттары бойынша учаскедегі уран ресурстары 100 мың тоннадан асады, бұл одан әрі геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу үшін берік негіз жасайды. Болашақта ресурстарды нақтылау және оларды жоғары санаттарға (С1 және С2) ауыстыру жоспарлануда. Бұл учаскенің әлеуетін барынша тиімді пайдалануға және Компанияның ұзақ мерзімді стратегиялық жоспарларын іске асыруға мүмкіндік береді.
Уранға әлемдік сұраныстың артуы жағдайында бұл жоба жаһандық энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге және Қазақстанның атом энергетикасының әлемдік нарығындағы ұстанымын нығайтуға қосылған маңызды үлес болады. Қазатомөнеркәсіп уранның минералдық-шикізат базасын толықтыру және ұлғайту мақсатында жаңа перспективалы учаскелерді іздеу және игеру жөніндегі жұмысты жалғастыра бермек, бұл компанияның одан әрі өсуіне және ел экономикасының тұрақты дамуына ықпал ететін болады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
2024 жылдың 10 айында Қазақстанның теңіз порттары арқылы 6,2 млн тонна жүк тасымалданды
2024 жылдың 10 айында Қазақстанның теңіз порттары арқылы 6,2 млн тонна жүк тасымалданды. Бұл туралы ҚР Көлік министрлігінің теміржол және су көлігі комитеті хабарлады.
Өткен жылмен салыстырғанда теңіз көлігі арқылы тасымалдау көлемі 3 % - ға, оның ішінде транзиттік жүктерді тасымалдау 18 % - ға өсті. Құрық паром кешені арқылы жүк автокөлік құралдарын өңдеуде 22 %-ға өсу байқалады. Ақтау порты арқылы өткен 27 мыңға жуық контейнерді қоса алғанда "Шығыс-Батыс" транзиттік қатынасындағы контейнер тасымалының көлемі 84 % - ға ұлғайған.
Сондай-ақ, биыл Құрық портының "Саржа" терминалы аталған кезеңде Түркия мен Иран бағытында шамамен 55 мың тоннаға жуық жүк (түсті металдар, аммофос, арпа) өңдеді. Сонымен қатар, Құрық портының "Ерсай" теңіз терминалынан 2024 жылы Қазақстан арқылы Әзірбайжаннан Өзбекстанға транзитпен 153 габаритті емес жүк тасымалданды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Ислам даму банкі Қазақстанның су саласына $1,15 млрд инвестиция салады
Ислам даму банкі Қазақстанның су саласына $1,15 млрд инвестиция салады, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.
Тараптар Бакуде өтіп жатқан БҰҰ-ның Климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында (COP29) тиісті келісімге қол қойды. Премьер-министрдің орынбасары - ұлттық экономика министрі Нұрлан Байбазаров бұл Ислам даму банкінің тарихындағы қаржыландырған ең көлемді жобасы екенін атап өтті.
Сонымен қатар Ислам даму банкі (ИДБ) Қазақстанның су саласын дамытуға $3,5 млн көлемінде өтеусіз грант бөлді.
Сондай-ақ ИДБ Су ресурстары және ирригация министрлігі әзірлеген "Климат өзгерісіне төзімді су ресурстарын дамыту" жобасын іске асыруға қатысады. Бұған дейін тараптар Жобаның бірінші кезеңі бойынша келіссөздер хаттамасына қол қойған болатын.
Қаржыландырылатын жобаның бірінші кезеңі Астана су қоймасын толықтыру жөніндегі жобаны қоса алғанда, 4 жаңа су қоймасын салуды және жұмыс істеп тұрған 4 су қоймасын реконструкциялауды, 115 каналды реконструкциялауды және күрделі жөндеуді қарастырады. Құрылыс жұмыстары Ақмола, Алматы, Жамбыл, Қызылорда, Түркістан, Батыс Қазақстан, Жетісу облыстарында және Астана қаласында жүргізіледі.
Бұдан басқа, жоба ИДБ мен Министрлік арасындағы Қазақ Су шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының Су және өзен бассейндерінің мәселелерін зерделеудегі техникалық ынтымақтастықты, сондай-ақ су ресурстарының ақпараттық-талдау орталығы үшін ерте ден қою жүйелерін енгізуді бағалауды көздейді.
Оның ішінде "Қазсушар" республикалық мемлекеттік кәсіпорнын техникалық жарақтандыру және су ресурстарын басқаруды жетілдіру үшін автоматтандыру орталығын салу жоспарлануда.
Мемлекет басшысы су саласына инвестиция тартудың маңыздылығын бірнеше рет атап көрсетті. Біздің алдымызда су инфрақұрылымын жаңғырту және болып жатқан климаттық өзгерістерге бейімдеу міндеті тұр. Ислам даму банкі сияқты беделді институттың қаржыландыруы елімізге деген жоғары сенімді, жүргізіліп жатқан инвестициялық саясат пен әлеуметтік-экономикалық реформаларды куәландырады", - деп атап өтті Нұрлан Байбазаров.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.