16.01.2022, 20:28 82991

Қазақстандағы қаңтар трагедиясының хронологиясы

Сурет: Facebook Сергей Алексеенок

НҰР-СҰЛТАН. 16 ҚАҢТАР - Kazakhstan Today агенттігі Қазақстандағы қаңтар трагедиясының хронологиясын ұсынады.

2 ҚАҢТАР

2 қаңтарда Қазақстанда сұйытылған газ өндірушілер электронды сауда-саттыққа көшті, соның нәтижесінде газ бағасы күрт екі есе өсті. Ақтау, Жаңаөзен қалаларында, сондай-ақ Маңғыстау ауданында бөлшек сауда бағасы 100-120 теңге /литрді құрады.

Маңғыстау облысының тұрғындары бұл жаңалықты бірден қабылдап, Жаңаөзендегі, Ақшұқыр және Құрық ауылдарындағы митингке шықты.

3 ҚАҢТАР

3 қаңтар күні таңертең ҚР Президенті Тоқаев Үкіметке Жаңаөзендегі жағдайды шұғыл қарастыруды тапсырды.

Нәтижесінде ҚР Премьер-Министрі Асқар Маминнің өкімімен Маңғыстау облысындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайды қарау үшін Үкіметтік комиссия құрылды, ол сұйытылған мұнай газының бағасын реттеу бойынша шаралар кешенін әзірледі.

Премьер-Министрдің орынбасары Ералы Тоғжанов комиссияны басқарды.

Маңғыстау облысының әкімі Нұрлан Ноғаев Жаңаөзендегі сұйытылған газ бағасын төмендетуді талап ететін автокөлік иелерімен кездесті.

4 ҚАҢТАР

Үкіметтік комиссия Ақтауда жұмысқа кірісті.

Маңғыстау облысының белсенділері сұйытылған газдың бағасын реттеу жөніндегі қоғамдық штаб құрылғанын мәлімдеді.

Сол күні Үкіметтік комиссияның Ақтау қаласындағы Ынтымақ алаңына жиналған белсенділермен кездесуі барысында "Қазмұнайгаз" ҰК АҚ әлеуметтік жауапкершілігі аясында Маңғыстау облысында сұйытылған газ құнын төмендету және литріне 50 теңге бағасын белгілеу туралы мәлімделді.

Қазақстан Президенті демонстранттарға жүгініп, олардан деструктивті адамдардың үндеуін орындамауды өтінді.

Алайда наразылықтар жаппай агрессивті сипатқа ие бола отырып, республиканың барлық аумағына таралды. 5 қаңтарға қараған түні Қазақстанның ірі қалаларында жаппай наразылықтар аясында интернетпен іркілістер байқалды, мессенджерлер мен әлеуметтік желілер жұмысын тоқтатты.

5 ҚАҢТАР

Тоқаев елдегі қалыптасқан жағдайға байланысты мәлімдеме жасап, іштен және сырттан болған сан түрлі жалған ақпараттарға сеніп, ереуілге салынған топтың қитұрқы әрекеттері мен тәртіпсіздікке ермей, парасатпен және ақылмен ғана шешім қабылдауға шақырды.

Алматыда құқық қорғау органдарының бөлімшелері митингіге шыққандардың негізгі бөлігін мыңға жуық адам жиналған Республика алаңынан ығыстырды. Наразылық білдірушілер әртүрлі жолдармен теңшелген. Олар алаңға келгеннен кейін полицейлерге тастар мен бөтелкелер ұшып кетті. Наразылық білдірушілердің бір бөлігі оларды тоқтатуға тырысты, бірақ бұл мүмкін болмады.

Жағдайдың өршуінің нәтижесінде Тоқаев Алматы мен Маңғыстау облыстарында төтенше жағдай енгізді.

Келесі күні ҚР Президенті Үкіметтің отставкасын қабылдады. Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің міндетін атқару уақытша Әлихан Смайыловқа жүктелді.

Сонымен қатар, Президенттің Жарлығымен Ермек Сағымбаев ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы болып тағайындалды. Мұрат Нұртілеу Ұлттық қауіпсіздік комитеті басшысының бірінші орынбасары болып тағайындалды.

Тоқаев сұйытылған газ, бензин және дизель бағаларын 180 күн мерзімге мемлекеттік реттеуді енгізуді тапсырды.

Мемлекет басшысының Өкіміне сәйкес, ҚР Қаржы мониторингі агенттігі "Қазақ газ өңдеу зауыты" ЖШС басшылығына қатысты сотқа дейінгі тергеуді бастады, Жаңаөзендегі "Қазақ газ өңдеу зауыты" ЖШС директоры Нақберген Төлепов пен сұйытылған газ бойынша электрондық сауда орталығының басшысы ұсталды.

Сонымен қатар, Алматы облысында төтенше жағдай режимі енгізілді.

Алматыда резеңке таяқшалармен қаруланған үш мыңға жуық ер адам әкімдік ғимаратына кіріп кетті.

Бүкіл қаладағы жағдай шиеленісіп, "Атамекен" Ұлттық палатасы полициядан бизнесмендерді тонаудан қорғауды сұрады.

Сонымен қатар, митингіге шыққандар әлеуметтік нысандарды қиратып, Алматыдағы жедел жәрдем жұмысына кедергі келтіре бастады.

Төтенше жағдай режимі елорда да енгізілді.

Қазақстан Президенті Қауіпсіздік Кеңесінің төрағасы қызметіне кірісетінін мәлімдеді. Ол, сондай-ақ, Қазақстан халқына жаңа үндеу жолдап, республиканың елордасында болуға ниетті екенін айтты.

Сонымен қатар, бүкіл Қазақстан бойынша интернет өшірілді, оның болмауына байланысты бірқатар телеарналар хабар таратуды тоқтатты.

Алматыда наразылық білдірушілер "Мир" муниципалды телерадиоарнасының кеңсесін талқандады. КТК телеарнасы Алматыдағы офисінің погромынан кейін барлық эфирлерді тоқтатты.

Қазақстанда бірқатар мемлекеттік органдар мен телеарналардың сайттары елдегі наразылық акциялары аясында шетелден қол жетімді болмады.

БАҚ-та Киевтен Қазақстандағы наразылықтарды үйлестіру туралы деректер пайда болды.

6 ҚАҢТАР

Азаматтардың маңызды және тікелей қауіпсіздігіне байланысты қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қалпына келтіру, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау мақсатында Президенттің Жарлығымен республиканың бүкіл аумағында төтенше жағдай режимі енгізілді.

Бірқатар әуе компаниялар республикадағы жаппай тәртіпсіздіктер аясында Қазақстанға рейстерді тоқтатты.

Атап айтқанда, "Аэрофлот" әуе компаниясы алдағы екі аптаға Қазақстанға билет сатуды тоқтатты.

Сонымен қатар, "Қазақстан темір жолы" ТЖ аясында қазақстандықтарға темір жол көлігіндегі билеттер үшін ақшаны қайтаруды бастады.

Қасым-Жомарт Тоқаев Қауіпсіздік Кеңесінің отырысын өткізіп, оның барысында ҰҚШҰ бойынша серіктестерден әскери көмек сұрап, шартқа қатысушы елдердің бітімгершілік контингентін ұсынуға өтініш білдіргенін мәлімдеді.

Алматы қаласында тәртіп орнату үшін терроризмге қарсы арнайы операция басталды, соның нәтижесінде террористер басып алған әуежай босатылды.

Алматы полициясы қала көшелерін тазарту барысында тәртіпсіздіктерге 2 мыңға жуық қатысушыны ұстады.

Елімізде жаһандық кадрлық ауыс-түйістер басталды - Президенттің Жарлығымен Ермек Сағымбаев ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы болып тағайындалды, ал Сәкен Исабеков Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің бастығы болып тағайындалды.

ҰҚШҰ Ұжымдық қауіпсіздік кеңесі ҰҚШҰ ұжымдық бітімгершілік күштерін Қазақстанға жіберу туралы шешім қабылдады.

Сол күні ҰҚШҰ контингентінің алдыңғы қатарлы бөлімшелері Қазақстанда қойылған міндеттерді орындауға кіріскені мәлімделді. Олардың құрамына Ресей, Беларусь, Армения, Тәжікстан және Қырғызстан Қарулы Күштерінің бөлімшелері кірді.

Қазақстан Президенті Үкіметте, мемлекеттік күзет пен әскери қолбасшылықта бірқатар жаңа тағайындауларды жалғастырды, атап айтқанда, Мемлекет басшысы Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттік басшысын ауыстырды. Ол бұған дейін Ұлттық экономика министрлігін басқарған Әсет Ерғалиев болды. Бұған дейін агенттікті басқарған Қайрат Келімбетов Мемлекет басшысының Жарлығымен қызметінен босатылды. Мемлекет басшысының өкімімен Айтқұрман Жоламанұлы Омарбеков Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметі бастығының орынбасары – Айрықша мақсаттағы күштердің қолбасшысының міндеттерін уақытша атқарушысы болып тағайындалды. Сондай-ақ, Қайрат Келімбетов "Астана" халықаралық қаржы орталығының басқарушысы қызметінен босатылды.

Сонымен қатар, Қазақстанда барлық қаржы мекемелерінің қызметі уақытша тоқтатылды.

Сауда желілері одағы Алматыда қарақшылардың іс-әрекетіне байланысты ритейлерлерге келтірілген залал бойынша алдын ала деректер берді, ол шамамен 26 млрд теңгені құрады.

Адамдардың жаппай жиналуы елдегі эпидемиологиялық жағдайдың нашарлауына алып келді, сонымен қатар Қазақстанда "Омикрон" штаммымен жұқтырудың алғашқы жағдайлары анықталды.

7 ҚАҢТАР

Қазақстанның Бас прокуратурасы жаппай тәртіпсіздіктерді ұйымдастыру және оған қатысу фактілері бойынша қылмыстық іс қозғады, терроризм актілерін сотқа дейінгі тергеп-тексеру басталды.

Қазақстанда "Омикрон" штаммына байланысты жаңа коронавирустық шектеулер қолданыла бастады.

Алматыда "Алматы" телеарнасының түсірілім тобына оқ жауды, нәтижесінде жүргізуші қаза тапты, журналист те зардап шекті.

Қазақстан кәсіпкерлері өз бизнесін қорғау үшін халық жасақтарын құруға ниет білдірді.

Елде сұйытылған газ бағасының көтерілуіне себепкер болғандарға қатысты тергеу басталды. Атап айтсақ, "Қазмұнайгаз", "Petrosun", "Ақтөбемұнайгаз", "Қазгермұнай", "Қазақойл Ақтөбе" және "ҚазГӨЗ" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі электронды сауда кезінде үстем немесе монополиялық жағдайды теріс пайдаланғаны анықталды.

Қазақстан бойынша ХҚКО-лар дүйсенбі, 10 қаңтарға дейін жабық болатыны хабарланды.

Тоқаев халыққа Жолдауында лаңкестікке қарсы іс-қимылдарды содырлар толығымен жойылғанға дейін жалғастыру керек деп мәлімдеді.

Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің халыққа үндеуі кезінде құқық қорғау органдары мен армияға террористерге оқ атуды ескертусіз ашуды бұйырғанын мәлімдеді.

Мемлекет басшысының мәліметінше, тәртіпсіздік барысында Алматыға 20 мың бандит шабуыл жасаған.

Мемлекет басшысы үндеу барысында интернет еліміздің кейбір өңірлерінде белгілі бір уақыт аралығында қосылатынын айтты.

Дегенмен, Қазақстанның бүкіл аумағында террористік қауіптіліктің сыни-қызыл деңгейі енгізілді.

ҰҚШҰ-ның толық қолдау көрсетумен қатар, ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин Қазақстан Президентіне қолдау білдірді.

Құқық қорғау органдары бүкіл Қазақстан бойынша 3 811 адамды ұстады, 26-ы жойылды, сондай-ақ, осынша адам жарақат алды. Ұсталғандардың арасында қылмыстық бедел Арман Жұмағелдиев "Жабайы Арман"лақап атымен танымал. Алматыда, соңғы мәліметтер бойынша, әкімшілік ғимараттарға шабуыл жасаған 70-тен астам содыр ұсталды.

Тәртіпсіздік кезінде ТЖМ-нің 10 қызметкері зардап шекті.

Қазақстанда азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін оқушылар мен студенттер үшін қысқы демалыс ұзартылды.

Әуе компаниялар ішкі және халықаралық байланыстарды біртіндеп қалпына келтіруде.

8 ҚАҢТАР

Мемлекеттік опасыздық жасады деген күдікпен Қазақстан Ұлттық қауіпсіздік комитетінің (ҰҚК) бұрынғы төрағасы Кәрім Мәсімов ұсталды.

Ішкі істер министрлігінің мәліметінше, Қазақстанда ұсталғандардың арасында 4 404 адам шетелдік азаматтар болған.

Республикадағы жағдай біртіндеп тұрақтана бастады. "ҚТЖ" ҰК" АҚ ұлттық тасымалдаушы республика бойынша жолаушылар және жүк пойыздарының қозғалысы толығымен қалпына келтірілгенін, алайда тасымалдау қажеттілігінің артуына байланысты бағыттарға қосымша пойыздар енгізілгенін хабарлады.

Ақтау әуежайы өз жұмысын қайта бастады.

Қазақстанда ТЖ режиміне байланысты өтініштерді қабылдау және қаңтар айында ҰБТ тапсыру мерзімдері өзгерді.

Қазақстанда COVID-19 ауруы бойынша эпидемиологиялық жағдайдың күрт нашарлауы жалғасты. Эпиджағдайды бағалау матрицасы бойынша, ел сары аймаққа көшті. Қызыл аймақта - Нұр-Сұлтан, сары аймақта - Алматы және Шымкент қалалары. Қалған өңірлер - жасыл аймақта.

9 ҚАҢТАР

Қазақстанда тәртіпсіздіктердің 5 135 қатысушысы ұсталып, 125 сотқа дейінгі тергеу басталды.

Алматыдағы тәртіпсіздіктер кезінде оқтан екі бала қаза тауып, бірнеше бала жараланды.

Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау мақсатында Қазақстанда реттелетін коммуналдық қызметтерге тарифтерді көтеруге мораторий енгізіледі.

Алматы супермаркеттері қысқартылған кесте бойынша жұмысын қайта бастады.

Алматы халықаралық әуежайы белгісіз мерзімге жабылды.

ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ҰҚК төрағасының жаңа орынбасарларын тағайындады.

Тоқаев қаза тапқан полицейлер мен әскери қызметшілерді ордендермен марапаттады.

10 ҚАҢТАР

Қазақстанда 10 қаңтар террористік шабуыл салдарынан қаза тапқандар бойынша Жалпыұлттық аза тұту күні болып жарияланды.

Алдын ала есептеулер бойынша, Қазақстандағы тәртіпсіздіктер салдарынан бизнеске келтірілген шығын 93 млрд теңгеден асты.

Банк секторы тұрақты режимде жұмыс істеуде, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі.

Тоқаев жедел штабтың отырысын өткізді, онда оған құқық қорғау органдары мен Қарулы Күштер елдегі жағдайды одан әрі тұрақтандыру бойынша белсенді шаралар қабылдап жатқаны баяндалды.

Отырыс барысында Тоқаев қазіргі тәртіпсіздіктерді мемлекеттік төңкеріс әрекеті деп атады.

Қасым-Жомарт Тоқаев Еуропалық Кеңес президенті Шарль Мишельмен екіжақты келіссөздер барысында мемлекетке келтірілген алдын ала экономикалық залалды 2-3 млрд доллар деп бағалады. ҚР Президенті лаңкестердің зорлық әрекеттері салдарынан көптеген құқық қорғау қызметкерілері мен бейбіт тұрғындардың құрбан болғанын, 1 300-ге жуық кәсіпкерлік нысанға залал келгенін, 100-ден астам сауда орталығы мен банктердің тоналғанын, 500-ге жуық полиция машинасы өртенгенін айтты.

Алматыда бұл күні 508 террористік шабуыл, тонау және басқа да қылмыстарға қатысушы ұсталды.

Лаңкестікке қарсы операциялар аясында Қазақстанда әскери шенеуніктердің өлімі орын алды, атап айтқанда, Таразда Жамбыл облысы полиция департаменті бастығының денесі табылды.

Сондай-ақ, Алматыда Түрксіб аудандық ПБ бастығының орынбасары, полиция полковнигі Таңат Назанов қайтыс болды.

Ал Нұр-Сұлтанда ҰҚК полковнигі Азамат Ыбыраевтың денесі тұрғылықты жері бойынша үйдің ауласынан табылды.

Қазақстанның барлық өңірлерінде ХҚКО-лар жұмысын қайта бастады.

10 қаңтардан бастап БЖЗҚ-ның барлық бөлімшелерінің жұмысы қайта жанданды.

11 ҚАҢТАР

Қазақстанда сейсенбі күні Мәжіліс отырысы барысында ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев саяси және әлеуметтік-экономикалық салалардағы өзекті мәселелерді шешу бойынша нақты міндеттерді атап өтеді.

Алматыда бандиттік топтардан тазарту жалғасуда: 1 237 күдікті ұсталды.

Алматыда ХҚКО-лар жұмысын қайта бастады.

Қазақстанда қаза тапқан әскери қызметшілер мен полицейлерді жерлеу рәсімі өтті.

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің ақпараты бойынша, 11 қаңтардағы жағдай бойынша елімізде 9900 адам ұсталды.

Нұр-Сұлтанда халықаралық әуе қатынасы толығымен қалпына келтірілді.

Қазақстандағы тәртіпсіздіктер салдарынан бизнеске келтірілген шығын көлемі 95 млрд теңгеден асты.

Алматыда Омикрон штаммының тез таралуы күтілуде.

Тоқаев әлеуметтік-экономикалық және саяси реформалар жөніндегі Мәжілістегі отырыс барысында ЛРТ жобасы бастапқыда қате болғанын мәлімдеді.

ҚР Президенті Үкімет мүшелерінің, депутаттар мен әкімдердің жалақысын көтеруге бес жылдық мораторий жариялады.

Мемлекет басшысы, сондай-ақ, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің бүкіл жүйесін түбегейлі қайта құру қажет екенін айтты.

Тоқаев Мәжіліс отырысы барысында кәдеге жарату алымын тоқтатуды тапсырды.

Тоқаев Қазақстанның Даму Банкін реформалауды тапсырып, ҚДБ жеке топтардың жеке банкіне айналғанын атап өтті.

Сонымен қатар, ҚР Президенті капиталды елден шығаруды бақылауға алуды тапсырды.

Сондай-ақ, отырыс барысында Тоқаев бензин өндірушілерден маржаның бір бөлігін бюджетке алуды ұсынды.

ҚР Премьер-Министрі Әлихан Смайылов Ұлттық экономика, Энергетика, Индустрия және инфрақұрылымдық даму, Денсаулық сақтау, Ақпарат және қоғамдық даму, Мәдениет және спорт, Әділет министрліктерінің ұжымдарына жаңа басшыларды таныстырды.

Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев "Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамы туралы" Жарлыққа қол қойды.

12 ҚАҢТАР

Алматыда 12 қаңтардан бастап барлық автобус бағыттары жүре бастады.

Валюта айырбастаушылар да жұмысын қайта бастады.

Қазақстанның мамандандырылған ХҚКО-лары жұмысын қайта бастады.

Қазақстанда Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша елден ақша шығаруды бақылау күшейтілді.

АҚДМ: Қазақстанда әлеуметтік желілер мониторингі күшейтіледі.

Ұлттық банк ТЖ кезінде қаржылық есептілік мерзімін ұзартты.

Тәртіпсіздіктерден бизнеске келтірілген шығын көлемі 103,7 млрд теңгеге жетті.

Алматы мен Нұр-Сұлтан қаласының оқушыларын қашықтықтан оқытуға ауыстырады.

Алматыда бандиттер 493 камераны мақсатты түрде атып, істен шығарды.

13 ҚАҢТАР

Батыс Қазақстан, Павлодар және Солтүстік Қазақстан облыстарында 13 қаңтарда 07 сағат 00 минуттан бастап Қазақстан Республикасы Президентінің 5 қаңтардағы Жарлығымен енгізілген төтенше жағдай режимі жойылады.

Алматы әуежайы өз жұмысын қайта бастады.

13 қаңтарда Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымы әскерлерінің Қазақстаннан шығарылуы басталды.

Алматыда ҰҚШҰ бітімгершілік күштерінің әскери қызметшілерін шығарып салды.

Бітімгерлер 23 қаңтарға дейін елден кетеді. Бұл туралы ұйымның бас хатшысы Станислав Зась айтты.

Алматыда тәртіпсіздік кезінде қаза тапқан қауіпсіздік қызметкерлеріне ескерткіш орнатылады.

Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.